چشم و هم‌چشمی در خانواده‌ها

یک نوع نگاه وجود دارد که به شدت مخرب است. اینکه زندگی و شرایط خود را با تمام خوب و بد ببینی ولی زندگی و شخصیت دیگران را از دور و فقط با برشی از داشته‌های خوب و بخش نمایشی و بیرونی آن ببینی به معنای دیگر، باطن زندگی خود را مدام با ظاهر زندگی دیگران مقایسه کنی. این مقایسه به شدت مخرب است و باعث می‌شود فرد فکر کند خود و زندگی‌اش دارای نقص است و دیگری و زندگی‌اش گل و بلبل است. در صورتیکه همه کم و بیش مشکلات و کاستی‌های خود را دارند و ما خود را عادت داده‌ایم زندگی دیگران را ایده‌آل و بی‌نقص تلقی کنیم و همیشه در این کشمکش و دور باطل قرار بگیریم. از این مرحله مشکلات با پدیده «چشم و هم‌چشمی» آغاز می‌شود.

چشم و هم چشمی از جمله رفتارهای نابهنجاری است که امروزه گریبان‌گیر خانواده‌های زیادی شده است. برخی از افراد به حدی غرق این رفتار شده‌اند که برای این که خود را بالاتر و بهتر از دیگران نشان دهند دست به هر کاری می‌زنند. کارهایی که آرامش روحی‌شان را می‌گیرد و حتی می‌تواند زندگی خانوادگی‌شان را متلاشی کند. این افراد تنها به ظاهر زندگی دیگران نگاه می‌کنند، بدون این که به توانایی‌ها و داشته‌های خود نگاه کنند. آن‌ها مدام در حال حسادت و رقابت با دیگران هستند. تجمل گرایی بخشی از زندگی‌شان است و همیشه در حال ثابت کردن خود به دیگران هستند.
استفاده نادرست از شبکه‌های مجازی به خصوص اینستاگرام عمق این فاجعه را بیشتر کرده است. کم نیستند افرادی که کار روزانه آن‌ها تنها فخر فروشی و گذاشتن عکس‌ها و فیلم‌هایی از زندگی‌های شخصی‌شان است. تا زندگی و امکاناتی را که دارند به رخ دیگران بکشند.
این رفتار نادرست برای بسیاری از افراد جامعه تبدیل به نوعی عادت  شده است، که حتی بسیاری از رسوم کهن ما را نیز تحت تاثیر قرار داده است. از جمله این رسوم ازدواج است. هر چند ممکن است با توجه به شرایط سخت اقتصادی ازدواج جوانان با مشکلات زیادی روبه رو شده باشد اما قضیه چشم و هم چشمی نیز به نوعی بر بار این مشکلات اضافه کرده است. دخترانی که سال‌ها عقد کرده می‌مانند تا جهیزیه آنچنانی تهیه کنند و پسرانی که سال‌ها برای تأمین هزینه تجملات جشن عروسی، مراسم خود را به تأخیر می‌اندازند، به دلیل همین تجملات است. در ادامه سعی شده است به دلایل این رفتار در میان مردم و اثرات زیانباری که بر روی زندگی‌ افراد دارد پرداخته شود.

چرا برخی از آدم‌ها دچار چشم و هم چشمی می‌شوند؟

انسان در ذات خود دوست دارد که دیگران او را به بهترین شکل ممکن ببینند، از این رو غیر منطقی نیست که بخواهد ظاهر خوبی را به دیگران نشان دهد اما نباید برای این کار باطن زندگی خود را با ظاهر زندگی دیگران مقایسه کند.

چشم و هم چشمی از آنجا نشات می‌گیرد که فرد دارایی‌ها و توانایی‌های خود را کم ارزش تلقی کرده و فقط چشمش داشته‌های دیگران را می‌بیند. حس حسادت و رقابتی که در آن‌ها ایجاد می‌شود می‌تواند تاثیرات مخربی بر روح و روان آن‌ها بگذارد. افرادی که به دنبال چشم و هم چشمی هستند، تنها ملاک شان ظاهر زندگی افرادی است که با آن‌ها رقابت می‌کنند، این در حالی است که ممکن است باطن زندگی آن‌ها چیز دیگری باشد. اگر چه در بسیاری از مواقع پول نقش زیادی در بروز این رفتار دارد اما ممکن است عوامل دیگری نیز در ایجاد آن نقش داشته باشند. برخی از افراد به دلیل نداشتن اعتماد به نفس به دنبال این قضیه می روند چرا که فکر می‌کنند با این شیوه می‌توانند خود را بالاتر از دیگران نشان دهد.  همچنین گاهی مواقع ممکن است فرد تحت تاثیر برخی رویدادها مانند ازدواج خوب، داشتن فرزند موفق یا شغل خوب دیگران قرار بگیرد. این موضوع ممکن است چنان بر روی او تاثیر بگذارد که تمام سعی اش این باشد که تمام آیتم های زندگی خودش را بر روی این موضوعات قرار دهد. در برخی موارد نیز ممکن است ریشه این موضوع به دوران کودکی فرد برگردد این که فرد ممکن است گذشته سختی را تجربه کرده باشد. سبک زندگی غلط برخی از والدین نیز می‌تواند در سوق دهی افراد به این سمت موثر باشد چرا که در برخی از خانواده ها این موضوع به صورت سبکی از زندگی افراد درآمده است.

اسلام در باره تجمل‌گرایی و به رخ‌کشیدن اموال خود در مقابل دیگران چه می‌گوید؟

خداوند در تبین این نگرش در آیات ۱۵ و ۱۶ سوره فجر می‌گوید: «وقتی به مال و ثروتی می‌رسند گمان می‌کنند که کرامت یافته‌اند و اگر ثروت و مالی را از دست بدهند گمان می‌کنند خوار شده‌اند. این دسته از افراد، همان گونه که مال و ثروت را نشانه کرامت و عزت و انسانیت می‌شمارند، نمایش ثروت و مال را نیز نشانه بزرگواری و بزرگی خود می‌دانند. این گونه است که به نمایش ثروت خود می‌پردازند و با تجمل‌گرایی آن را به رخ دیگران می‌کشند». همچنین امام علی(ع) درباره فخرفروشی می‌فرمایند:«فخر فروشی، از بی مقداری است»

آثار مخربی که چشم و هم چشمی بر روی زندگی فرد می‌گذارد

کسی که چشم و هم چشمی می‌کند، به دلیل این که احساسی ناخوشایند نسبت به زندگی خود دارد کم کم ذهنش درگیر افکاری آزاردهنده می‌شود که آرامش را از او را سلب کرده و حتی ممکن است باعث افسردگی او نیز شود. این رفتار مخرب همچنین می‌تواند باعث رشد تجمل‌گرایی در خانواده‌ها شود، که ایجاد اختلالات خانوادگی، رواج سبک زندگی غلط، بالا رفتن آمار طلاق، دزدی و مواردی از این دست، از آثار آن می‌تواند باشد. شاید این رفتار در زنان نمود بیشتری داشته باشد، اما برای مردان نیز این موضوع صادق است. آن‌ها ممکن است در نمایش قدرت بدنی یا ثروت اندوزی با هم به رقابت بپردازند.
تحقیقات نشان داده زنانی که چشم و هم چشمی می‌کنند، نسبت به سایر زنان که دائماً زندگی خود را با دیگران مقایسه نمی‌کنند، ۷۰ % بیشتر به بیماری‌های اعصاب و روان و قلبی_عروقی مبتلا می شوند و آمار سکته در این زنان به میزان قابل توجهی بالاست.

چشم و هم چشمی می‌تواند منجر به از بین رفتن رابطه دوستی نیز شود. اختلافات و حسادتی که ممکن است به خاطر این قضیه بین دو دوست ایجاد شود، قطعا منجر به از بین رفتن رابطه دوستی شان نیز می‌شود. فردی که همیشه به دنبال این گونه رقابت‌ها در زندگی‌اش است، تنها هدف‌اش در زندگی تقلید از دیگران می شود، این موضوع باعث می‌شود که اهدافی که در زندگی داشته است را فراموش کند، چرا که وقتی برای رسیدن به آن ندارد.
همچنین چشم و هم چشمی اعتماد به نفس فرد را نیز هدف قرار می‌دهد، چرا که در این رقابت‌های ناسالم فرد توانایی خود را دست کم می‌گیرد، همیشه به این فکر می‌کند که نکند دیگران از او بالاتر باشند، بنابراین در طولانی مدت، اعتماد به نفس خویش را از دست می‌دهد.
در برخی مواقع ممکن است فرد توانایی رقابت مادی با دیگران  را نداشته باشد اما برای این که در مقابل آن‌ها کم نیارد سعی می‌کند به هر قیمتی خود را بالاتر نشان دهد برای این کار  ممکن است از دیگران قرض بگیرد. این بدهکاری‌های بی مورد می‌تواند بنیان خانواده را تحت تاثیر قرار دهد.
همچنین کودکانی که در خانواده‌هایی با این دیدگاه غلط پرورش می‌یابند با تقلید و الگوبرداری نامناسب از والدین خود، در آینده به افرادی تجمل‌گرا و حسود تبدیل می‌شوند. الگویی که می‌تواند تا ادامه داشته باشد.

راهکارهایی که به ما در حل مشکل چشم و هم چشمی کمک می‌کند

در درجه اول باید علت این رفتار را در خود پیدا کنید. این که چه عاملی باعث تحریک شما برای انجام این رفتار می‌شود، اگر اعتماد به نفس پایینی دارید، به دنبال راهکارهای دیگری برای افزایش اعتماد به نفس خود باشید.

اگر فکر می‌کنید آن فرد خاص ازدواج موفق و زندگی عالی و خوبی دارد، در ذهن خود این موضوع را در نظر بگیرید که آنچه جلوی دید شما است، همه زندگی او نیست بنابراین نباید ظاهر زندگی او ملاک برای شما باشد. به اهداف و آرزوهایی که دارید، بیندیشید. فرصت‌هایی که اصلاً نمی‌توانید با چشم و هم چشمی به آن‌ها دست پیدا کنید.

در برخی از مواقع شاید داشتن پول یا دارایی زیاد برای افرادی که در شرایط سختی زندگی می‌کنند رویایی دست نیافتنی باشد، اما وقتی خوب به زندگی برخی از افراد متمول نگاه می‌کنیم و رفتارهایشان را در مقابل دیگران می‌بینیم با خود می‌گوییم: «خدا را شکر که من به جای او نیستم».

برای این که تمرکزتان را از روی این قضیه بردارید می توانید به فعالیت‌هایی بپردازید که به تمرکز زیادی نیاز دارند، زیرا ذهن و افکار شما را از زندگی دیگران دور می‌کند. از جمله ورزش‌هایی مثل بسکتبال و شطرنج، مراقبه و مواردی از این قبیل می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. چنین فعالیت‌هایی را در برنامه روزانه خود قرار دهید، تا زمانی که نشانه‌های تجملگرایی کاملاً از بین برود.

منبع:ایسنا