سن کهن‌ترین ستاره‌ای که تاکنون یافته‌ایم چقدر است؟

حقایق نجومی ۷۴؛

کشف ستاره‌ای با قدمت دیرین به معنای نگاهی عمیق به گذشته کیهان است. هر چند چالش‌های تعیین سن ستارگان همچنان با ماست و باید بهبود یابد.

به گزارش خبرگزاری آنا، کشف ستارگان کهنسال همواره یکی از جذاب‌ترین موضوعات در نجوم (Astronomy) بوده است. این ستارگان به‌عنوان شاهدان خاموش تاریخ کیهان، اطلاعات ارزشمندی درباره مراحل اولیه شکل‌گیری جهان در اختیار ما قرار می‌دهند. اما قدیمی‌ترین ستاره‌ای که تاکنون کشف شده، چه سنی دارد و این کشف چه اهمیتی برای درک ما از کیهان دارد؟

قدیمی‌ترین ستاره شناخته‌شده، ستاره HD 140283 نام دارد که به نام «متوشالح»  (Methuselah) نیز شناخته می‌شود. این ستاره در فاصله حدود ۱۹۰ سال نوری از زمین قرار دارد و تخمین زده می‌شود که سنی حدود ۱۴.۵ میلیارد سال داشته باشد. این در حالی است که سن کیهان حدود ۱۳.۸ میلیارد سال برآورد می‌شود. این تناقض زمانی، چالش‌هایی را برای دانشمندان ایجاد کرده است. با این حال، با در نظر گرفتن حاشیه خطا در اندازه‌گیری‌ها، سن این ستاره می‌تواند با سن کیهان همخوانی داشته باشد.

پس از مه‌بانگ، اولین ستارگان که به «ستارگان نسل اول» (Population III Stars) معروف‌اند، از عناصر سبکی مانند هیدروژن و هلیوم تشکیل شدند. این ستارگان به دلیل جرم زیاد و عمر کوتاه، مدت‌هاست که از بین رفته‌اند. اما بقایای آن‌ها منجر به تشکیل «ستارگان نسل دوم» (Population II Stars) شد. ستاره متوشالح را اگر به‌عنوان یکی از این ستارگان نسل دوم طبقه‌بندی کنیم، حاوی مقادیر بسیار کمی از عناصر سنگین‌تر مانند آهن است که نشان‌دهنده قدمت بالای آن است.

کشف و مطالعه این ستارگان باستانی به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از شرایط اولیه کیهان و فرآیندهای شکل‌گیری عناصر شیمیایی به دست آوریم. ترکیب شیمیایی این ستارگان می‌تواند اطلاعاتی درباره انفجارهای ابرنواختری (Supernovae) اولیه و نحوه توزیع عناصر در کیهان ارائه دهد.

تعیین دقیق سن ستارگان با چالش‌های متعددی همراه است. روش‌های مختلفی مانند تحلیل طیف‌سنجی (Spectroscopy)  و مدل‌سازی‌های نظری برای این منظور به کار می‌روند. اما عدم قطعیت‌ها در اندازه‌گیری‌ها و مدل‌ها می‌تواند به نتایج متفاوتی منجر شود. به همین دلیل، سن ستاره متوشالح با حاشیه خطای قابل توجهی همراه است.

با پیشرفت فناوری و توسعه تلسکوپ‌های قدرتمندتر امید می‌رود که بتوانیم ستارگان قدیمی بیشتری را کشف و مطالعه کنیم. این اکتشافات می‌تواند به پاسخ‌دهی به سوالات بنیادین درباره منشأ و تکامل کیهان کمک کند.