کوچه و خیابان فقط مال من است!

جوان آنلاین: از ماست که بر ماست، مساوی با ترافیکی است که بخش اعظم آن حاصل قانون گریزی ما ایرانیان است. با پا گذاشتن روی حقوق شهروندی هموطنان خود، به قوانین و پلیس هم دهن‌کجی می‌کنیم. ما مردمی هستیم که حقوق شهروندی برای خودمان بی‌اهمیت است و دچار یک چرخه باطل شدیم. در واقع برای بخش اعظمی از مردم، دیگرانی غیر از خودشان اهمیتی ندارد. ما همگی دچار فقر شدید فرهنگ احترام به حقوق شهروندان هستیم. آیین نامه‌ای که خواندیم تا به مرحله عملی برسیم فقط روی کاغذ ماند و تمام شد. تقاطع هم سطح کدام است؟! میدان کیلویی چند است؟! عابرپیاده چه حقی دارد؟! اصلاً یادمان می‌آید حق تقدم ماشین راست و چپ و روبه‌رو چه بود؟! امان از تلفن همراهی که حتی ما را هنگام رانندگی لحظه‌ای رها نمی‌کند! آنقدر خودخواه هستیم که برای مطالبه خسارت کیلومتر‌ها ترافیک راه می‌اندازیم در حالی‌که برابر قانون اگر خودرو پس از تصادف در سطح معابر متوقف شود، راننده موظف است تمام تلاش خود را برای کنار کشیدن وسیله نقلیه به‌کار برد تا مزاحمتی برای عبور و مرور سایر وسایل‌نقلیه و عابران ایجاد نکند. نقض قانون و مقررات راهنمایی و رانندگی فارغ از تخلفات، یکی از عمده دلایل ایجاد ترافیک شهری شده است؛ معضلی که صرفاً تک‌تک شهروندان باید خود را موظف به رعایت آن بدانند. 

کارشناسان حوزه ترافیک معتقدند اگر رانندگان قوانین، مقررات و فرهنگ رانندگی را رعایت کنند، بدون نیاز به هیچ کار و طرح عمرانی و اجرایی از سوی شهرداری و دولت و پلیس، حدود ۳۰ درصد از ترافیک شهر تهران کاسته می‌شود. نقض قانون و مقررات راهنمایی و رانندگی مانند سبقت و سرعت غیرمجاز، عدم رعایت حق تقدم، عبور از چراغ قرمز، توجه نکردن به علائم راهنمایی و انحراف به چپ همه نمونه‌هایی از تخلفات رانندگی و رفتار رانندگی پرخطر هستند که منتج به ترافیک هم می‌شود. 

اگر هم کمی از این علائم خاطرمان باشد برای این است که اگر تصادف کردیم بتوانیم حق خود را از دیگری بگیریم یا اینکه به گونه‌ای پر خطر رانندگی کنیم که تقصیر کمتری بر گردن‌مان باشد. همیشه عجله داریم و برای همین خود را محق می‌دانیم همه به ما راه بدهند و همه با قانون‌گریزی ما کنار بیایند، در حالی‌که اگر خدایی نکرده حادثه‌ای اتفاق بیفتد گاهی هرگز به مقصد نمی‌رسیم و گاهی هم با مخاطره انداختن جان دیگران یا مال دیگران مجبور هستیم ساعت‌ها درگیر کلانتری و بیمارستان باشیم و در نهایت هم بخش اعظمی از مال خود را از دست می‌دهیم. 

علل انسانی در افزایش ترافیک شهری 

تخلفات رانندگی همواره یکی از علل بروز حوادث ترافیکی در همه جوامع است. در بروز تخلفات رانندگی، عوامل محیطی کنترلی (نظارت پلیس و اِعمال قوانین راهنمایی و رانندگی)، خودرو‌های غیراستاندارد و راه‌های ناایمن دخیل هستند، اما علل انسانی به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل، موجب بیشترین میزان تخلفات و تصادفات است. افزون بر این می‌تواند منجر به ترافیکی شود که روزانه همه ما از آن به ستوه آمدیم در حالی‌که اصلاح رفتار‌های فردی و اجتماعی تا حدود زیادی قابل پیشگیری است. 

در آموزشگاه رانندگی به ما آموزش می‌دهند فاصله ماشین از جدول باید اندازه مشخص داشته باشد (بین ۳۰ تا ۴۵ سانت) در صورتی که اگر بخواهیم به همین قانون ساده عمل کنیم احتمالاً در همان یک ساعت اول آیینه نخواهیم داشت. چیزی به نام حق تقدم جز روی کاغذ معنا ندارد. مابقی ماجرا بعد از گرفتن گواهینامه مربوط به این می‌شود که چه کسی جسارت بیشتری دارد و نگاهش طلبکارتر است! نمی‌توانیم بین خطوط رانندگی کنیم و دقیقاً در ایجاد ترافیک دخیل هستیم، چراکه دیگران اجازه نمی‌دهند بین خطوط رانندگی کنیم. بعضاً طلبکار هم می‌شوند. از شانه خاکی جاده با گرد و خاک خودمان را به اول ترافیک می‌رسانیم و ترافیک را سنگین‌تر می‌کنیم. با کمترین سرعت ممکن در لاین تندرو حرکت می‌کنیم و در لاین کندرو ویراژ می‌دهیم و به‌اصطلاح لایی می‌کشیم. 

وسط اتوبان اینترنت یاری نکرد و خروجی را رد کردیم، بی‌اعتنا به بوق سایر خودرو‌ها دنده عقب می‌گیریم تا به خروجی برسیم. کاری که به راحتی در کوچه پس کوچه‌های شهری انجام می‌دهیم. برای اینکه یک خیابان را کمتر دور بزنیم، ورود ممنوع می‌رویم در‌حالی‌که سر در گوشی داریم و به اطرافش نگاه می‌کنیم، خودروی خود را دوبل متوقف می‌کنیم. خرید داریم. نان و ماست و میوه. جای پارک هم نیست. برای چندقدم کمتر پیاده راه رفتن خودروی خود را دوبل می‌گذاریم و می‌رویم. 

چقدر به عابر پیاده رحم می‌کنیم؟ اگر هم کسی توقف کند با بوق ممتد و نگاه سراپا حرص و ناراحتی از او به دلیل توقف طلبکاریم. برخی از ما شبیه بازی‌های اینترنتی تصور می‌کنیم اگر زودتر به عابرپیاده برسیم و به او استرس بدهیم امتیازی نصیبمان می‌شود!

واکنش ایرانی‌ها به راهنما زدن 

رانندگی در همه شهر‌های ایران همراه با تنش، فشار، پرخاشگری و قانون گریزی است و باید مراقب باشیم از پست سر یا طرفین مورد حمله رانندگان یا اصابت خودرو‌های دیگر قرار نگیریم. متأسفانه گروهی هم که می‌خواهند مقررات رانندگی را رعایت کنند بیشتر در معرض خطر هستند و با حرکت‌های تهاجمی دیگران روبه‌رو می‌شوند. درست مثل کسانی که راهنما می‌زنند. به حدی بی‌قانونی عادی شده که تمامی رانندگان معتقدند راهنما زدن برای تغییر جهت به جای اینکه با ایستادن ماشین‌ها مواجه شود برعکس به سرعت بیشتر ختم خواهد شد. 

قوانین شخصی رانندگان در شهر‌ها 

شیوه رانندگی در خارج از شهر‌ها نسبتاً خوب است، اما بعضی از رانندگان تصور می‌کنند مقررات راهنمایی و رانندگی شهر‌ها با جاده‌ها متفاوت است. رانندگان در شهر‌ها از قانون خودشان استفاده می‌کنند. توقف ناگهانی در سطح سواره‌رو، پارک کردن در ایستگاه اتوبوس‌ها، پیاده‌روها، جلوی پارکینگ منازل، عبور از مسیر‌های ویژه اتوبوس‌ها و خیابان‌های یکطرفه، حرکت مارپیچی، سپر به سپر حرکت کردن و حرکت نکردن بین دوخط از تخلف‌های آشکار جامعه رانندگان قانون گریز است. این دسته از رانندگان هیچ وقت آیینه بغل را نگاه نمی‌کنند و فقط مراقب جلو هستند و به روشن کردن چراغ راهنمای خودرو اعتقاد ندارند، چون فکر می‌کنند ممکن است لامپ آن بسوزد یا خراب شود. آنی تصمیم می‌گیرند تغییر مسیر دهند یا وارد خیابانی شوند. غافل از این هستند که با نادیده گرفتن مقررات، باعث تصادف و دردسر رانندگان پشت سر می‌شوند.

قانون اسنپ آری، حق شهروندان خیر 

در خیابانی که ترافیک روان دارد ایستاده و سایر خودرو‌ها مجبور هستند خیابانی را که سه صف دارد به دو صف کاهش دهند. وقتی به او متذکر می‌شوند باعث راه‌بندان شده است، با عصبانیت می‌گوید کجا نگه دارم؟! راننده اسنپ هستم و لوکیشن اینجاست. اگر کمی بالا‌تر یا پایین‌تر بروم، مسافر در سامانه اسنپ، نمره منفی برایم ثبت می‌کند. 

تأثیر زرنگ بازی‌ها در ترافیک 

نبود پارکینگ عمومی و نظارت‌های قانونی سبب به وجود آمدن بخش اعظمی از هرج‌ومرج ترافیکی شده است. راننده قانون مدار خودرویی به سختی قصد پارک دوبل خودرویش را در خیابانی پرترافیک دارد. راهنما زده، حتی دست خود را به معنای ایست از شیشه بیرون آورده است، می‌خواهد پارک کند، اما بوق ممتد به او اجازه نمی‌دهد پارک کند و مجبور به حرکت است. حرکت می‌کند و در آیینه می‌بیند فرد پشت سری که برای او بوق می‌زد جای او پارک کرده است. 

در اتوبان خروجی ترافیک است، از سمت مخالف خارج می‌شویم تا خود را به زور در ابتدای خودرو‌ها جا کنیم. کافی است همین فکر را ۳۰ خودروی دیگر هم داشته باشند تا همین ۳۰ خودرو یک صف جدید باز کنند؛ صفی که قطعاً در تردد خودرو‌های عبوری مؤثر است و می‌تواند کل اتوبان را ترافیک کند. همین اتفاقی که روزانه در اتوبان‌های شهر‌های بزرگ به خصوص پایتخت شاهد هستیم. 

مالکیت تمام و کمال تاکسی بر کوچه و خیابان‌ها

در بزرگراه‌ها، راهنمایی و رانندگی از طریق تصویر و پیام نما‌های الکترونیکی، حرکت بین دوخط را توصیه می‌کند و در معرض دید همه هم است ولی بعضی رانندگان با وجود نبود مانع، بین دو خط حرکت نمی‌کنند. بعضی از رانندگان آژانس‌ها و تاکسی‌ها روی بدنه خودروی خود نوشته‌اند «بین دو خط رانندگی کنیم» این قبیل رانندگان که هدفشان توسعه فرهنگ درست رانندگی است خودشان آن را رعایت نمی‌کنند. همان‌هایی که خود را محق می‌دانند که هر جایی توقف و مسافر پیاده و سوار کنند. کاری ندارند کجا هستند، چند خودرو پشت او باید ترمز بزنند و همواره هم طلبکارند در حالی‌که می‌توانند برای سوار و پیاده کردن مسافر و کاهش احتمال خطر جانی و مالی کنارتر بروند و مسافر را سوار و پیاده کنند، اما بی‌اعتنا به کسانی که پشت سر او هستند وسط خیابان توقف می‌کنند. 

حرکت میلی‌متری پشت آمبولانس 

ترافیک کیلومتر‌ها ادامه دارد. اگر صدای بلند ضبط اجازه دهد باید صدای آمبولانس را بشنویم و کنار بکشیم. دوست داریم دقیقه ۹۹ کنار برویم تا به محض عبور آمبولانس پشت سر او بخشی از ترافیک را به واسطه آمبولانس بشکافیم در صورتی که همین کار تخطی از قانون است و به لحاظ قانونی انجام چنین کاری ممنوعیت دارد. 

«طرح ترافیک» و ترافیک شهری 

پدیده جدید تردد خودرو‌های پلاک مخدوش خود داستانی در تهران شده است. نیم ساعت مانده به اتمام طرح ترافیک و از مسیر‌های مختلف که نزدیک دوربین است در حال گذر هستیم که شاهد صف‌های طویل ماشین‌هایی هستیم که زودتر از موعد رسیدند و منتظر اتمام ساعات طرح هستند. این موضوع منوط به داخل طرح ترافیک اصلی نیست و به خصوص بعدازظهر‌ها حتی دامنگیر محدوده کنترل آلودگی هوا هم می‌شود. 

داستان طرح ترافیک فقط محدود به همین نمی‌شود. مخدوش کردن پلاک و عبور از طرح خود داستان دیگری است. فقط کافی است نزدیک یک دوربین به ویژه در ساعات ابتدایی صبح باشیم. انواع خلقیات را از سوی ایرانی‌ها شاهدیم. حالا اینکه ترافیک درست می‌شود یا نه مهم نیست، مهم ما هستیم که کمتر پول بدهیم یا اصلاً پول ندهیم و از طرح رد شویم. 

قوانین و مقررات اصولی با استفاده از فناوری پیشرفته در جهت کاهش و به حداقل رساندن تصادفات است حال آنکه همین دوربین‌ها به دلیل بی‌قانونی در رانندگی خالق تصادفات شده است. معضل عبور از دوربین با برخی شگرد‌ها از جمله حرکت میلی متری پشت وانت، اتوبوس و… باعث می‌شود به محض ترمز خودروی جلویی تصادف رخ دهد. 

ورود به خطوط امدادی 

این منهای عبور پرسرعت افراد از خطوط امدادی است. شهروندان با علم به اینکه عبور از خطوط امدادی در برخی مسیر‌ها از جمله تونل‌ها تخلف است، با بی‌تفاوتی به این موضوع بدون توجه به حقوق دیگران وارد این خطوط می‌شوند و با سرعت بالا اقدام به طی مسیر در تونل‌ها می‌کنند که بعضاً به دلیل سرعت بالای این افراد حوادثی نیز رخ می‌دهد. 

حق تقدم در چهار و سه و دوراهی و میدان 

همواره به دلیل رعایت نکردن حق تقدم‌ها بسیاری از راه‌ها از سوی خودمان مسدود می‌شود. به خصوص در تقاطع‌هایی که علائم حق تقدم را ندارند. همیشه حق تقدم را برای خود می‌دانیم. 

اصلاً چیزی به نام چهارراه غیر هم عرض خاطرمان مانده است؟! چنانچه اگر خیابان‌های متقاطع غیرهم‌عرض بودند، باید خیابان اصلی و خیابان فرعی نسبت به عرض آنها مشخص شود؛ سپس حق تقدم با وسیله نقلیه‌ای است که در خیابان اصلی قرار دارد. یک روز تمرین کنیم ببینیم اگر خیابان‌های متقاطع هم‌عرض بودند ما حق تقدم را به وسیله نقلیه‌ای که سمت راست حرکت می‌کند، خواهیم داد یا خیر؟!

نقطه زیبا میدان است، سرعت می‌گیریم و دیگران را به چپ و راست منحرف می‌کنیم و بر خلاف قانون که حق تقدم در میدان با وسیله نقلیه‌ای است که در حال حرکت حول محور میدان است، خود را محق گذر می‌دانیم! در حالی‌که باید پیش از ورود به میدان ایست کنیم تا خودروی اول از میدان خارج سپس خودروی دوم با رعایت احتیاط وارد میدان شود. سه‌راه‌ها قانون جالبی دارند؛ چون همیشه حق تقدم با وسیله نقلیه‌ای است که در حال حرکت مستقیم در خیابان اصلی است، یعنی خودروی موجود در خیابان فرعی باید پیش از ورود به خیابان اصلی توقف کند تا مسیر برای او باز باشد. در سرما و گرما به عابر پیاده رحم نمی‌کنیم در حالی‌که مطابق قانون هنگامی که خط عابر پیاده وجود دارد، علائم حق تقدم با پیاده وجود داشته باشد یا نداشته باشد، حق تقدم با پیاده است. از پارک دوبل ننویسیم، ثانیه‌ای تحمل نداریم در صورتی که طبق قانون باید توقف کامل کنیم نه اینکه با بوق ممتد به دیگران بگوییم «زود باش من عجله دارم». هنگام پارک دوبل، حق تقدم با دیگران است. حتی اگر پشت سر ترافیک شود، باید صبر کرد تا دیگری پارک دوبل را انجام دهد. اگر حین پارک دوبل تصادفی رخ دهد، مقصر خودرویی است که برای اتمام پارک دوبل شما صبوری نکرده است. 

نتیجه‌گیری 

اگر قوانین کافی نیست، اگر کوچه و خیابان‌ها استاندارد نیستند، اگر با کمبود منابع، ابزار‌ها و فناوری‌های نظارتی موجود و مورد استفاده در مدیریت و کنترل ترافیک مواجه هستیم، اگر از کمبود سیاست‌های تنبیهی و تشویقی متناسب با اثرات منفی و مخرب تخلفات رانندگی و عدم اجرای قوانین رنج می‌بریم، اگر آموزش شهروندی در پایبندی به قوانین و مقررات و قانون‌مداری شهروندان را ندیدیم، اگر از عدم ایفای نقش رسانه مهم و تأثیرگذار ملی در آموزش شهروندی و قانون‌مداری در حوزه حمل و نقل گلایه داریم، اگر مشکلات اقتصادی دخیل در ماجراست، اگر زیرساخت‌ها مناسب نیست، اگر تابلو و علائم کم است و در جای مناسب نصب نمی‌شود، اگر پارکینگ نداریم و هزاران اگر دیگر… همین اندک قوانین موجود را رعایت کنیم و به حقوق دیگران احترام بگذاریم. قانون بزرگ‌ترین قدرت و مردم بزرگ‌ترین نیرو‌ها هستند، اما میان قانون و قدرت تفاوت زیادی وجود دارد و در واقع قدرت است که قانون را یاری می‌کند. 

تصادف با عابرانی که دیده نمی‌شوند

مطابق گزارش سازمان جهانی بهداشت، سهم قابل توجهی از تصادفات عابران پیاده ناشی از دیده شدن ضعیف است. همچنین نتایج مطالعات نشان داده است دیده شدن ضعیف موجب ۶۰ درصد تصادفات بوده است. بیش از ۹۰ درصد تصمیماتی که یک راننده حین رانندگی می‌گیرد وابسته به اطلاعاتی است که از طریق دیدن به دست می‌آورد. مهم‌ترین رکن عملکرد دیدن در چشم اتفاق می‌افتد. 

عابران پیاده شاید کمتر از این نکته اطلاع داشته باشند که برخی نقاط ماشین حتی در مورد عابر پیاده در برخی نقاط با دید کور همراه است. مثل عبور از چهارراه که همزمان با پیچیدن ماشین‌هاست و ستون‌های اطراف ماشین همزمان با دور زدن مانع دید کامل می‌شود در نتیجه بهتر است از قسمت‌هایی عبور کنند که در سطح صاف خودرو باشد، نه در نقاطی که همزمان با پیچیدن خودروست. 

دیده شدن عابران پیاده و وسایل نقلیه در معابر ترافیکی ازجمله عوامل مؤثر در کاهش حوادث ترافیکی است. کاربران راه‌ها باید در شب و در هوای غبارآلود و مه آلود، شرایطی را ایجاد کنند که به خوبی دیده شوند. پوشیدن لباس‌های تیره یا مشکی در شب برای عابران پیاده موجب دیده نشدن آنها از سوی خودرو‌ها و بروز تصادفات می‌شود. از جمله اقداماتی که الزام است عابران پیاده و دوچرخه سواران در شب برای دیده شدن انجام دهند، استفاده از لوازم شبرنگ و نصب برچسب‌های شبرنگ روی کیف، کاله، بازو، کمربند و لباسشان است. طبق آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی عابران پیاده موظفند در محل‌هایی که پیاده‌رو وجود دارد از سطح سواره رو استفاده نکنند. برای گذشتن از عرض راه، تنها از خط‌کشی عابر، پل عابر و زیرگذر مجاز عبور کنند. از دویدن، پریدن و ورود ناگهانی به سطح سواره‌رو خودداری کنند و مراقب حرکت وسایل نقلیه باشند. در بزرگراه‌ها و خیابان‌ها از حصار‌ها و از لابه‌لای درختان و بوته‌های حاشیه و میانه راه عبور نکنند و در تقاطع‌ها با روشن شدن چراغ سبز عابر حرکت کنند و هنگامی که چراغ عابر قرمز بود عبور نکنند. 

قوانین نانوشته رانندگی را نادیده نگیرید!

رعایت قوانین رانندگی که در آموزشگاه‌ها به افراد یاد داده می‌شوند، الزامی ولی ناکافی است. برای بهبود ایمنی، قوانین نانوشته‌ای وجود دارند که بهتر است رعایت کنید: 

۱- وقتی به شما راه می‌دهند، از آنها تشکر کنید. همه ما دوست داریم وقتی لطفی در حق دیگری می‌کنیم، از ما قدردانی شود. این رفتار زمان رانندگی هم کاربرد دارد و با بلند کردن دست می‌توانید از طرف مقابل تشکر کنید. 

۲- در پمپ بنزین معطل نکنید. ماندن در صف پمپ بنزین یکی از خسته‌کننده‌ترین اوقات برای راننده‌هاست. پس وقتی دارید بنزین می‌زنید، زیاد معطل نکنید و وقت دیگران را نگیرید. 

۳- هنگام پارک خودرو مراقب سایر ماشین‌ها باشید. اگر ماشینی جای پارک پیدا کرده و می‌خواهد پارک کند، درست نیست زرنگی کنید و جای پارک را بگیرید. همچنین طوری پارک کنید که بقیه ماشین‌ها بتوانند راحت از پارک خارج شوند یا به آسانی پارک کنند. 

۴- در نقطه کور خودرو‌ها و رانندگان قرار نگیرید. رانندگان نمی‌توانند ماشین‌هایی را که در نقطه کور خودرویشان قرار دارند، ببینند و ممکن است هنگام عوض کردن خط، با آنها تصادف کنند. رعایت این قانون برای ایمنی و سلامتی همه لازم است. 

۵- در زمان مناسب خط عوض کنید. اگر قرار است از بزرگراه خارج شوید، لازم نیست تا نزدیکی‌های خروجی در مسیر تندرو رانندگی و سپس به سرعت مسیرتان را کج کنید. در زمان مناسب و به صورت ایمن به لاین کندرو وارد شوید. 

۶- در چه شرایطی برای راننده یادداشت بگذاریم؟ اگر با ماشینی که کنار خیابان یا پارکینگ پارک شده است، تصادف کردید، راه درست این است یادداشتی زیر برف پاک کن بگذارید. چون اگر دوربین یا شاهدی شماره پلاک شما را ثبت کرده و نوشته باشد، دچار دردسر خواهید شد. 

۷- موقع سوار کردن مسافر، خیابان را بند نیاورید. اگر می‌خواهید مسافر سوار کنید بهتر است این کار را به سرعت انجام دهید و ترافیک درست نکنید. 

۸- لاین تندرو را خالی بگذارید. همیشه لاین تندرو را برای ماشین‌هایی که سرعت بیشتری دارند، باز بگذارید و بعد از سبقت گرفتن لاین را عوض کنید. 

۹- با دیگر راننده‌ها کل‌کل نکنید. خیابان و جاده پیست اتومبیلرانی نیست. پس با ماشین‌هایی که سرعت بیشتری دارند، مسابقه ندهید. 

۱۰- حواستان به چراغ راهنمایی باشد. اگر اولین خودرو پشت چراغ راهنمایی هستید، بهتر است به جای کار کردن با تلفن همراه، حواستان به چراغ باشد تا دیگران پشت سر شما معطل نشوند. 

۱۱- راهنما بزنید. وقتی می‌خواهید به چپ یا راست بپیچید، وارد کوچه و خیابان شوید، از چراغ راهنما استفاده کنید تا هم رانندگان و هم عابران پیاده متوجه شوند که مستقیم می‌روید یا می‌خواهید بپیچید.