عقب‌ماندگی صنعت خودروسازی کشورمان بر کسی پوشیده نیست. تولید خودروهایی بشدت قدیمی که از تکنولوژی‌های روز بی‌بهره هستند با استفاده از پلت‌فرم‌های منسوخ و نازل‌ترین کیفیت، گواه شرایط صنعتی است که نیم قرن از عمر آن می‌گذرد و هنوز امیدی به اصلاح آن نیست.
بااین‌حال، مقایسه‌ای ساده بین یکی از نام‌آشناترین خودروهای تولید ایران طی بازه زمانی بیست‌ساله خیلی خوب عمق این فاجعه را نشان می‌دهد.
منظور ما پراید است. خودرویی که از سال 1372 به ایران آمد و پس از خاتمه تولید پیکان در سال 1384، به یکه‌تاز بازار خودروهای ارزان‌قیمت کشور تبدیل شد.
Pride نزدیک به سه دهه روی خط تولید سایپا باقی ماند و هرچند سایپایی‌ها طی این سال‌ها نسخه‌های مختلفی از خودروی پرفروش خود را تولید کردند ولی همان نسخه اولیه با همان ظاهر قدیمی همچنان تا زمان پایان تولید در سال 1399 در کنار مدل‌های جدیدتر مثل 132 و 111 روی خط تولید مانده بود؛ بنابراین، جالب است که ببینیم این خودرو که از سال 1389 از صبا به 131 تغییر نام داد، طی چند دهه تولید چه تغییراتی را تجربه کرد.
برای اینکه در این مقایسه یک بازه زمانی مشخص بیست‌ساله را در نظر داشته باشیم، سراغ پراید مدل 1379 می‌رویم تا در برابر آخرین مدل پراید یعنی 1399 قرار گیرد.
این محصول تا سال 1382 همچنان با برند کیا در ایران تولید می‌شد و بنابراین نمونه مدل 79 موردنظر ما هم نشان کیا را بر پیشانی دارد. نقش اول قصه ما همچنین تا سال 1379 با پیشرانه کاربراتوری تولید می‌شد و پس از الزامی شدن استانداردهای آلایندگی یورو دو، سیستم سوخت‌رسانی آن به انژکتوری تغییر پیدا کرد.
این یکی از تغییرات مثبت بود زیرا باعث کنترل آلایندگی خودرو شد هرچند که پراید کاربراتوری هم از کاربراتور دقیقی برخوردار بود که کشش خوبی را برای موتور فراهم می‌کرد.
بااین‌حال، تغییرات مثبت این پیرمرد کره ای را باید در همین‌جا تمام‌شده بدانیم زیرا طی سال‌های بعد از کیفیت ساخت این خودرو به‌مرور کاسته شد. اگر هم‌زمان پشت فرمان پرایدهای دهه 70 و دهه 80 نشسته باشید، این موضوع را کاملاً لمس خواهید کرد.
پرایدهای دهه 70 همچنان حس کیفیت کره‌ای داشتند. از عملکرد بی‌سروصدای سیستم تعلیق گرفته تا حتی صدای باز و بسته شدن درها و جنس بدنه، اختلاف کیفیت با نمونه‌های دهه 80 کاملاً مشهود بود.
در طراحی نمونه صبا اما از زمان آغاز تولید نسخه فیس‌لیفت کیا در سال 1375 تا سال 1389 هیچ تغییری صورت نگرفته بود و علیرغم عرضه مدل‌های جدیدتر 141 و 132، پراید معمولی همچنان با همان ظاهر قدیمی تولید می‌شد.
آغاز تغییرات پراید
در اواخر دهه 80 شمسی اما سایپا دست به ارتقاء پلت‌فرم این پیرمرد زد که با نام X100 شناخته می‌شد. این مدل جدید که 131 نام گرفت، همچنان در ظاهر کلی شبیه صبای قدیمی بود و فقط از گرافیک جدید چراغ‌های عقب و چراغ‌های جلوی یکپارچه با راهنما و حذف چراغ‌های راهنما از روی سپر بهره می‌برد.
در داخل اما سایپا داشبورد کاملاً جدیدی را طراحی کرد که هرچند ظاهر مدرن‌تری داشت اما از کیفیت بشدت پایینی رنج می‌برد تا جایی که داشبورد قدیمی پرایدهای دهه 70 به‌مراتب باکیفیت‌تر بود.
طی ارتقاء X100، پراید به ایربگ و ترمز ABS هم مجهز شد که البته در مورد ضعف عملکرد این دو آپشن که با ایمنی سرنشینان سروکار داشت زیاد شنیدیم و بارها دیدیم که ایربگ‌ها در تصادفات باز نشدند و سیستم ABS در ترمز گیری‌های شدید بجای آنکه کمک‌کننده باشد بدتر باعث ضعف عملکرد سیستم ترمز می‌شد.
از چند سال قبل اما سایپا آپشن فرمان هیدرولیک را هم برای پراید ارائه کرده بود.
یکی دیگر از تغییرات پراید X100 ارتقاء پیشرانه بود که با تغییرات مختصر فنی مثل بازنگری در طراحی منیفولد ورودی، سیستم سوخت‌رسانی و سر سیلندر، قدرت خروجی موتور حدود 4 اسب بخار افزایش پیدا کرد و قدرت به 67 اسب بخار رسید.
تولید این موتور در سال 1391 آغاز شد و با پسوند HP+ در سینه پراید قرار گرفت. چند وقت بعد نیز ارتقاءهای دیگری مثل افزایش نسبت تراکم در این موتور صورت گرفت و خروجی را به 71 اسب بخار قدرت و 114 نیوتن متر گشتاور رساند ولی به دلیل افزایش نسبت تراکم، در این نسخه از موتور در صورت پاره شده تسمه تایم پیستون‌ها به سوپاپ‌ها برخورد می‌کرد و هزینه‌های سنگینی روی دست مالک می‌گذاشت.
آخرین شاهکار سایپا در بهسازی این فسیل سی‌ساله نیز حذف لچکی عقب و زه‌های جانبی بود تا لیست به‌روزرسانی‌های مهم این خودرو تکمیل شود! همچنین درحالی‌که تولید پراید سواری در سال 1399 متوقف شد ولی تولید نسخه وانت همچنان ادامه دارد و حتی برای مطابقت با استانداردهای ایمنی جدید به‌تازگی به دی‌لایت هم مجهز شده است!
جالب اینکه هم‌اکنون نمونه‌های صفرکیلومتر پراید سواری همچنان در بازار پیدا می‌شود و حدود 450 میلیون تومان قیمت دارد! این یعنی برای خودروی با پایین‌ترین کیفیت و کمترین امکانات که پنج سال از زمان تولیدش گذشته باید نزدیک به نیم میلیارد تومان پرداخت کرد!
درهرحال، این مقایسه نشان داد که روند پیشرفت صنعت خودروسازی کشورمان طی بیست سال چقدر بوده و پراید 1379 تا 1399 چه تغییراتی را تجربه کرده است.
همین تغییرات جزئی که روی این خودرو صورت گرفت هم اکثراً به خاطر الزام قوانین آلایندگی و ایمنی بود وگرنه احتمالاً سایپا زحمت همین به‌روزرسانی‌های جزئی را هم به خود نمی‌داد و همان پراید اولیه را تا سه دهه بعد همچنان تولید می‌کرد. این موضوع اما فقط اختصاص به پراید ندارد و در مورد دیگر خودروهای داخلی مثل پژو 405، پژو پارس، سمند و پژو 206 هم صدق می‌کند.
سؤالات متداول
- تغییرات پراید از سال 1379 تا 1399 چه بود؟
تغییر پیشرانه از کاربراتوری به انژکتوری، تغییر داشبورد، تغییر گرافیک چراغ‌ها، ارتقاء پیشرانه و تجهیز به ایربگ و ترمز ABS از مهم‌ترین تغییرات پراید طی این بیست سال بود.
- آخرین پراید چه سالی تولید شد؟
آخرین پراید که مدل 131 بود در تیر 1399 از خط تولید کنار رفت درحالی‌که تولید مدل‌های 132 و 111 زودتر متوقف شده بود.
source