سامانه پدافندی باور ۳۷۳: سامانه‌ای که ایران آن را مشابه S-300 روسی معرفی کرد

سامانه پدافندی باور ۳۷۳، یکی از دستاوردهای مهم نظامی ایران است که به‌عنوان نمادی از توانایی خودکفایی در حوزه دفاع هوایی شناخته می‌شود. این سامانه، که نخستین بار در مرداد ۱۳۹۸ رونمایی شد، به دلیل شباهت‌های عملکردی با سامانه معروف S-300 روسی، توجه بسیاری از کارشناسان داخلی و خارجی را به خود جلب کرده است.

پیشینه و ضرورت ساخت سامانه باور ۳۷۳

پروژه ساخت باور ۳۷۳ در سال ۱۳۸۷ آغاز شد. این تصمیم پس از خودداری روسیه از تحویل سامانه S-300 به ایران، به دلیل فشارهای بین‌المللی و تحریم‌ها، گرفته شد. با لغو این قرارداد، ایران تصمیم گرفت سامانه‌ای بومی و قدرتمند طراحی کند که نه‌تنها جایگزین S-300 باشد، بلکه در برخی جنبه‌ها از آن پیشی بگیرد.

مشخصات فنی سامانه باور ۳۷۳

سامانه باور ۳۷۳ یک سیستم دفاع موشکی دوربرد، متحرک، سطح‌به‌هوا و ضدبالستیک است. این سامانه با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته داخلی، توانایی مقابله با طیف وسیعی از تهدیدات هوایی را دارد. مشخصات اصلی این سامانه عبارت‌اند از:

• موشک‌ها: باور ۳۷۳ از موشک‌های صیاد-۴ و صیاد-۴B استفاده می‌کند که دارای سیستم مانورپذیری پیشرفته هستند. این موشک‌ها قابلیت رهگیری اهداف در فاصله ۳۰۰ کیلومتر و ارتفاع ۳۲ کیلومتر را دارند. نسخه ارتقا یافته موشک صیاد-۴B، برد عملیاتی سامانه را به ۴۰۰ کیلومتر افزایش داده است.
• رادار آرایه فازی معراج-۴: قلب سامانه باور ۳۷۳، رادار قدرتمند معراج-۴ است که توانایی شناسایی اهداف تا فاصله ۴۵۰ کیلومتر و رهگیری اهداف بالستیک تا برد ۱۲۰۰ کیلومتر را دارد. این رادار می‌تواند ۳۰۰ هدف را به‌صورت همزمان شناسایی کند و با ۱۰۰ هدف به‌طور همزمان درگیر شود.
• خودروهای کشنده: تمامی اجزای باور ۳۷۳ بر خودروهای سنگین “ظفر” و “ذوالجناح” سوار می‌شوند که قابلیت حرکت در زمین‌های ناهموار و شرایط سخت را دارند.

ویژگی‌های عملیاتی سامانه باور ۳۷۳

سامانه باور ۳۷۳ برای مقابله با تهدیدات متنوعی از جمله جنگنده‌ها، بمب‌افکن‌ها، پهپادها و موشک‌های بالستیک طراحی شده است. این سامانه از سیستم هدایت دستی و اتوماتیک بهره می‌برد و توانایی درگیری همزمان با ۶ هدف را دارد. همچنین، آزمایش‌های عملی نشان داده‌اند که این سامانه می‌تواند پهپادهایی با سطح مقطع کوچک را از فاصله ۳۱۶ کیلومتری شناسایی کند.

مقایسه باور ۳۷۳ با S-300 روسی

سامانه باور ۳۷۳ در بسیاری از جنبه‌ها قابل مقایسه با S-300 روسی است. اما به گفته مسئولان وزارت دفاع ایران، این سامانه در برخی ویژگی‌ها از S-300 پیشی گرفته و به‌طور بالقوه می‌تواند با سامانه پیشرفته‌تر S-400 رقابت کند. از جمله مزیت‌های باور ۳۷۳ نسبت به S-300، برد بیشتر رادار و موشک‌ها، قابلیت رهگیری اهداف در ارتفاع بالاتر و قدرت شناسایی دقیق‌تر اهداف کوچک مانند پهپادها است.

آزمایش‌ها و عملکرد عملیاتی

در آزمایش‌های رسمی، سامانه باور ۳۷۳ توانست اهدافی با سطح مقطع کوچک را در برد بیش از ۴۰۰ کیلومتر رهگیری و مورد اصابت قرار دهد. این آزمایش‌ها نشان‌دهنده پیشرفت قابل‌توجه ایران در توسعه سامانه‌های پدافند هوایی بومی هستند. به‌عنوان مثال، رادار معراج-۴ توانست پهپاد کرار را از فاصله ۳۱۶ کیلومتر شناسایی کند؛ عملکردی که قابل مقایسه با سامانه‌های پیشرفته جهانی است.

نقش سامانه باور ۳۷۳ در ارتقای توان دفاع هوایی ایران

باور ۳۷۳ به‌عنوان یک سامانه بومی، نقش مهمی در افزایش توان دفاع هوایی ایران دارد. این سامانه نه‌تنها نیازهای دفاعی کشور را در برابر تهدیدات هوایی برآورده می‌کند، بلکه به ایران امکان می‌دهد تا در شرایط تحریم و فشارهای بین‌المللی، وابستگی خود به تجهیزات خارجی را کاهش دهد. علاوه بر این، باور ۳۷۳ می‌تواند به‌عنوان یک ابزار بازدارنده در برابر تهدیدات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای عمل کند.

چشم‌انداز توسعه باور ۳۷۳

به گفته مسئولان نظامی ایران، روند بهسازی سامانه باور ۳۷۳ به‌طور مداوم در حال پیگیری است. با ارتقای موشک‌ها و رادارهای این سامانه، انتظار می‌رود که باور ۳۷۳ به یک سامانه کاملاً قابل‌رقابت با S-400 روسی تبدیل شود. همچنین، استفاده از فناوری‌های جدید مانند رادارهای باند L می‌تواند توانایی‌های این سامانه را در شناسایی اهداف پنهان‌کار مانند جنگنده‌های F-35 افزایش دهد.

جمع‌بندی

سامانه پدافندی باور ۳۷۳ یک دستاورد استراتژیک برای ایران محسوب می‌شود که توانایی مقابله با تهدیدات پیچیده را فراهم کرده است. با ویژگی‌هایی نظیر برد عملیاتی بالا، دقت در شناسایی اهداف کوچک و قابلیت درگیری همزمان با چند هدف، باور ۳۷۳ به یکی از قدرتمندترین سامانه‌های دفاع هوایی بومی تبدیل شده است. این سامانه نشان‌دهنده توانایی ایران در توسعه فناوری‌های پیشرفته نظامی است و می‌تواند نقش مهمی در حفظ امنیت هوایی کشور ایفا کند.