به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، «دَحْوُ الْأرْض» به معنای گستراندن زمین، یکی از مفاهیم ژرف و در عین حال کم‌شنیده‌شده در فرهنگ اسلامی است که به لحظه‌ای خاص از آفرینش اشاره دارد؛ لحظه‌ای که زمین از زیر آب سر برآورد و خشکی‌ها شکل گرفتند.
بر اساس منابع حدیثی و روایی، این واقعه عظیم در روز ۲۵ ذی‌القعده اتفاق افتاده و همین امر، به این روز قداستی ویژه بخشیده است. مفهومی قرآنی که به‌طور مستقیم به دحو الارض اشاره دارد، آیه ۳۰ سوره نازعات است: «وَالْأَرْ‌ضَ بَعْدَ ذَلِک دَحَاهَا»؛ و زمین را پس از آن گسترانید.
هرچند این آیه کوتاه است، اما تفاسیر متعددی بر آن نوشته شده و محل اختلاف نظر میان مفسران بوده است. بیشتر مفسران معتقدند که آفرینش زمین پیش از آسمان صورت گرفته و پس از خلق آسمان، زمین گسترش یافته است.
اما علامه طباطبایی در تفسیر «المیزان» بر این باور است که گسترانیده شدن زمین عین آفرینش آن است و پس از خلقت آسمان رخ داده است. این تفاوت دیدگاه، ریشه در اختلاف برداشت از عبارت «بعد ذلک» دارد که در زبان عربی می‌تواند معنای زمانی یا ترتیبی داشته باشد.
آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی نیز در تفسیر نمونه ضمن اشاره به این آیه، «دحو» را به معنای حرکت، گسترده شدن و مهیا شدن زمین برای زندگی انسان می‌داند. او تأکید می‌کند که در ابتدا زمین سراسر پوشیده از آب بود و با فرو رفتن آب‌ها در گودال‌ها، خشکی‌ها پدیدار شدند و به‌تدریج سطح زمین به شکل کنونی درآمد.
آغاز از مکه یا کعبه؟
از دیگر نکات مهم «دحو الارض»، محل آغاز گسترش خشکی‌هاست. روایات متعددی از ائمه معصومین (ع) نقل شده که اولین نقطه‌ای از زمین که از زیر آب بیرون آمد، خانه خدا یعنی کعبه بوده است. بر همین اساس، برخی از مفسران و محققان اسلامی، کعبه را نقطه مرکزی زمین می‌دانند و این موضوع را با یافته‌های علمی جدید نیز تطبیق داده‌اند.
به عنوان مثال، گفته شده که در نظریه‌های زمین‌شناسی نوین نیز مرکزیت برخی نقاط کره زمین از لحاظ ارتفاعی و ساختاری بررسی شده است. برخی حتی تلاش کرده‌اند با ارجاع به نظریه ریخت‌شناسی زمین و نظریه واگنر درباره اشتقاق قاره‌ها، این مرکزیت کعبه را از نگاه علمی نیز توضیح دهند.
رویداد‌های بزرگ تاریخی در این روز
بنابر برخی روایات معتبر، روز دحو الارض نه فقط از حیث آفرینش طبیعی زمین بلکه به سبب وقوع چندین رویداد مهم تاریخی نیز از اهمیت برخوردار است. از جمله.
ـ فرود آمدن کشتی نوح بر کوه جودی پس از طوفان عظیم
ـ نزول اولین رحمت الهی بر حضرت آدم (ع) پس از هبوط به زمین
ـ ولادت حضرت ابراهیم (ع) و نیز حضرت عیسی (ع) که به‌عنوان پیام‌آوران بزرگ توحید در تاریخ بشر شناخته می‌شوند.
ـ خروج پیامبر اکرم (ص) از مدینه به همراه هزاران حاجی به سوی مکه به قصد حجه الوداع
این وقایع، نشان‌دهنده پیوند معنوی روز دحو الارض با تاریخ نجات و رحمت در ادیان الهی است.
بُعد عبادی و معنوی
«دحو الارض» در فرهنگ دینی ما تنها یک واقعه تاریخی یا کیهانی نیست، بلکه روزی سرشار از معنویت و فرصت‌های عبادی است. در روایات آمده است که این روز از ایام بسیار با فضیلت است و در شمار روز‌هایی است که روزه گرفتن در آن، ثواب بسیاری دارد.
همچنین انجام غسل مستحبی، اقامه نماز مخصوص، دعا، انفاق به نیازمندان، و تفکر درباره آفرینش زمین و نقش انسان در آن، از اعمال توصیه‌شده در این روز هستند.
به طور مثال، در کتاب اقبال الأعمال از شیخ صدوق و نیز در آثار دیگر بزرگان دین، دعا‌های خاصی برای این روز نقل شده است. این اعمال و دعا‌ها فرصتی برای تجدید عهد با خالق هستی است؛ خدایی که زمین را برای انسان گستراند، نعمت‌ها را بر آن گسترد، و او را خلیفه خویش در این کره خاکی قرار داد.
همچنین در کتاب المراقبات صفحه ۱۸۶ آمده است که امام علی (ع) می‌فرمایند «نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در روز بیست و پنجم ماه ذی‌القعده، روز دحوالارض بوده است» و هرکس این روز را روزه بدارد و شب آن را به عبادت بپردازد، به پاداش عبادت ۱۰۰ ساله رسیده است، عبادت ۱۰۰ ساله‌ای که روز‌های آن را به روزه و شب‌های آن را به عبادت گذرانیده است؛ و هر جماعتی که در این روز گرد هم آیند و به ذکر پروردگار بپردازند، پراکنده نخواهند شد، مگر آنکه خواسته‌های آنان برآورده خواهد شد و در این روز هزاران رحمت از سوی پروردگار نازل می‌شود که ۹۹ درصد آن از آن کسانی است که روزش را به روزه و ذکر و شبش را به احیا و عبادت مشغول باشند.
در این اثنا خواندن دعایی مستحبی که شیخ در کتاب «مصباح»بیان کرده توصیه شده است که متن این دعا به این شرح است؛
«اللَّهُمَّ دَاحِی الْکعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ کاشِفَ کلِّ کرْبَةٍ أَسْأَلُک فِی هَذَا الْیوْمِ مِنْ أَیامِک الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَةً وَ إِلَیک ذَرِیعَةً وَ بِرَحْمَتِک الْوَسِیعَةِ أَنْ تُصَلِّی عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِک الْمُنْتَجَبِ فِی الْمِیثَاقِ الْقَرِیبِ یوْمَ التَّلاقِ فَاتِقِ کلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَى کلِّ حَقٍّ وَ عَلَى أَهْلِ بَیتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَأَعْطِنَا فِی یوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِک الْمَخْزُونِ غَیرَ مَقْطُوعٍ وَلامَمْنُوعٍ تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ
یا خَیرَ مَدْعُوٍّ وَ أَکرَمَ مَرْجُوٍّ یا کفِی یا وَفِی یا مَنْ لُطْفُهُ خَفِی الْطُفْ لِی بِلُطْفِک وَ أَسْعِدْنِی بِعَفْوِک وَ أَیدْنِی بِنَصْرِک وَلاتُنْسِنِی کرِیمَ ذِکرِک بِوُلاةِ أَمْرِک وَ حَفَظَةِ سِرِّک وَاحْفَظْنِی مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى یوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِی أَوْلِیاءَک عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی وَ حُلُولِ رَمْسِی وَانْقِطَاعِ عَمَلِی وَانْقِضَاءِ أَجَلِی اللَّهُمَّ وَاذْکرْنِی عَلَى طُولِ الْبِلَى إِذَا حَلَلْتُ بَینَ أَطْبَاقِ الثَّرَى وَ نَسِینِی النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَى وَ أَحْلِلْنِی دَارَالْمُقَامَةِ وَ بَوِّئْنِی مَنْزِلَ الْکرَامَةِ
وَاجْعَلْنِی مِنْ مُرَافِقِی أَوْلِیائِک وَ أَهْلِ اجْتِبَائِک وَاصْطِفَائِک وَ بَارِک لِی فِی لِقَائِک وَارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِیئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبِیک مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَاسْقِنِی مِنْهُ مَشْرَبا رَوِیا سَائِغا هَنِیئا لاأَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لاأُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لاعَنْهُ أُذَادُ وَاجْعَلْهُ لِی خَیرَ زَادٍ وَ أَوْفَى مِیعَادٍ یوْمَ یقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَالْعَنْ جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ وَ بِحُقُوقِ أَوْلِیائِک الْمُسْتَأْثِرِینَ اللَّهُمَّ وَاقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِک أَشْیاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِکهُمْ وَاسْلُبْهُمْ مَمَالِکهُمْ وَ ضَیقْ عَلَیهِمْ مَسَالِکهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِکهُمْ
اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیائِک وَارْدُدْ عَلَیهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَاجْعَلْهُ لِدِینِک مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِک فِی أَعْدَائِک مُؤْتَمِرا اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکةِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَیتَ إِلَیهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَک حَتَّى تَرْضَى وَ یعُودَ دِینُک بِهِ وَ عَلَى یدَیهِ جَدِیدا غَضّا وَ یمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ یرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیهِ وَ عَلَى جَمِیعِ آبَائِهِ وَاجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَابْعَثْنَا فِی کرَّتِهِ حَتَّى نَکونَ فِی زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِک بِنَا قِیامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَیامَهُ وَ صَلِّ عَلَیهِ {عَلَى مُحَمَّدٍ} وَارْدُدْ إِلَینَا سَلامَهُ وَ السَّلامُ عَلَیهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ»
فرصتی برای بازگشت به فطرت
در دحو الارض، انسان مؤمن نه‌فقط به لحظه‌ای از آفرینش زمین توجه می‌کند، بلکه خود را نیز چون موجودی می‌بیند که باید در مسیر تکامل گام بردارد، همان‌گونه که زمین از زیر آب سربرآورد و مهیای زیست بشر شد. این روز فرصتی است برای تأمل در خلقت، درک عظمت پروردگار، و بازگشت به فطرت پاک انسانی.
«دحو الارض» یادآور آن است که هر آغاز بزرگی، ممکن است از یک نقطه کوچک و پنهان شروع شود؛ چنان‌که گسترش زمین از نقطه‌ای به نام کعبه آغاز شد و به سراسر جهان رسید.
source