به گزارش خبرنگار آنا، اگر روزی از شما بپرسند انقلابی‌ترین تحول در مدارس ایران چه بوده است، احتمالاً به هوشمندسازی کلاس‌ها یا ورود تبلت و دیتا پروژکتور اشاره خواهید کرد. اما نشست اخیر با محوریت آموزش هوش مصنوعی، تعریف تازه‌ای از «تحول» را ارائه داد. تحول در لایه‌های عمیق‌تر؛ ذهنیت، تفکر و نقش‌آفرینی.
نشست تخصصی بررسی نقش هوش مصنوعی در نظام آموزشی کشور با حضور جمعی از کارشناسان، مدیران آموزش‌وپرورش، پژوهشگران فناوری و فعالان حوزه تعلیم و تربیت برگزار شد. آنچه در این جلسه مطرح شد، نه فقط آموزش ابزارها، بلکه آغاز تلاشی بزرگ برای بازتعریف رابطه دانش‌آموز، معلم، فناوری و آینده شغلی بود.
نگاه غیرابزاری به هوش مصنوعی
یکی از مهم‌ترین تمایز‌های این طرح، تفکیک بین «استفاده صرف» از ابزارها و «درک بنیادین» از هوش مصنوعی بود. سخنرانان تاکید کردند که آموزش AI صرفاً به کار با ابزار ختم نمی‌شود، بلکه هدف، پرورش ذهنیت الگوریتمی و غیرخطی است.
بازطراحی نقش معلم
معلم در این نگاه، فقط تسهیل‌گر نیست، بلکه باید آگاه، کنشگر و مسئول باشد. سطح‌بندی معلمان از آموزش عام تا توسعه‌شناسی نشان داد که آموزش‌وپرورش قصد دارد معلمان را با چشم‌انداز وسیع‌تری آماده کند؛ نه صرفاً مهارت‌افزایی.
غربالگری و مسیر استعدادآفرینی
با اجرای دوره‌های سه‌ماهه تابستانی و ارتباط با شرکت‌های فناور، دانش‌آموزانی که استعداد دارند، وارد فاز‌های تخصصی می‌شوند و نهایتاً به بازار کار داخلی معرفی خواهند شد. این مسیر، نقطه تقاطع آموزش و اشتغال است.
حضور وزارت ارتباطات؛ فراتر از پشتیبانی زیرساختی
وزارت ارتباطات با ارائه ابزار‌هایی مانند «دستیار هوشمند معلم»، نقشی فعال در توانمندسازی معلمان ایفا می‌کند. این دستیار قرار است تمام ابزار‌های کاربردی را در یک بستر از طراحی درس گرفته تا تولید محتوا را در اختیار معلم قرار دهد.
حمله به آموزش‌های سطحی بازارمحور
یکی از مسئولین با لحن تند به کسانی که آموزش‌های سطحی و صرفاً ابزاری از AI را ارائه می‌دهند تاخت و گفت: «این فقط استفاده است، نه تفکر. ما دنبال تولید و تربیتیم، نه مصرف.»
ابهام در مسیر جهانی آموزش AI
برخلاف تصور رایج، گفته شد هیچ کشور پیشرفته‌ای مسیر نهایی آموزش AI را «قطعی» نکرده؛ ذهنیت غیرخطی و اکتشافی تنها مسیر قابل اتکاست. هدف اصلی از اتصال آموزش AI به بازار کار، جلوگیری از فرار مغز‌ها از طریق جذب در شرکت‌های داخلی اعلام شد.
تأکید بر ضرورت تربیت معلمان برای زیست‌بوم هوش مصنوعی
در بخش نخست نشست، طرح «شمیم» به عنوان مدلی نوآورانه برای تربیت و توانمندسازی معلمان در زمینه هوش مصنوعی معرفی شد. در این طرح، معلمان در قالب گروه‌های ۱۲ نفره آموزش می‌بینند که یک معلم خبره هدایت آنها را بر عهده دارد. آموزش‌ها شامل مهارت‌های فنی، طراحی آموزشی، تربیت‌محور و تولید محتوای درسی متناسب با ابزار‌های هوش مصنوعی است.
طرح «کیبورد»؛ استعداد‌هایی که به بازار کار راه یافتند
یکی از محور‌های کلیدی نشست، معرفی تجربه موفق طرح «کیبورد» بود که با مشارکت هزاران دانش‌آموز از سراسر کشور برگزار شده است. به گفته مسئولان این طرح، از میان ۴ هزار شرکت‌کننده، ۲۳ دانش‌آموز به مرحله نهایی راه یافتند و پس از آن وارد دوره‌های کارآموزی واقعی در شرکت‌های دانش‌بنیان شدند.
این دانش‌آموزان مستعد، در کنار تحصیل، در پروژه‌های کاربردی مشارکت خواهند داشت و حتی زمینه برای بورسیه تحصیلی آنان نیز فراهم شده است.
هوش مصنوعی جای معلم را می‌گیرد؟ تردید‌های کارشناسی درباره آموزش بدون انسان در بخش تحلیلی نشست، کارشناسان به این نکته اشاره کردند که اگرچه ابزار‌های هوش مصنوعی می‌توانند در تولید محتوا و طراحی آموزشی کمک‌کننده باشند، اما نقش معلم به عنوان عامل تفکر، بصیرت و هدایت‌گر یادگیری قابل جایگزینی نیست.
به گفته یکی از اعضای حاضر در نشست، آموزش، صرفاً انتقال داده نیست؛ بلکه فرآیند تبدیل اطلاعات به دانش از مسیر اندیشه انسانی است. هوش مصنوعی هنوز فاقد توانایی درک و قضاوت انسانی است.
از تجربه کرونا چه آموختیم؟ آموزش مجازی آن دوران، آموزش واقعی نبود
در بخشی از نشست، تجربه آموزش در دوران کرونا نیز مورد نقد قرار گرفت. حاضران تأکید کردند که آنچه در آن زمان انجام شد، بیشتر شامل ارسال فایل و پیام از طریق شبکه‌های اجتماعی بود و نه یک آموزش مجازی واقعی با ساختار آموزشی. این تجربه باعث شد اکنون با نگاه دقیق‌تر و طراحی علمی‌تر به سراغ آموزش‌های فناورمحور برویم.
نگاه جهانی، راهکار بومی؛ بهره‌گیری از سیاست‌های یونسکو با تأکید بر اسناد ملی
در ادامه نشست، به اسناد فراملی مانند توصیه‌های یونسکو در حوزه آموزش پساکرونا نیز اشاره شد. مسئولان حاضر تأکید کردند که در طرح‌های جدید همچون «شمیم»، تلاش شده ضمن استفاده از تجربیات جهانی، چارچوب‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و اسناد بالادستی همچون سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و سند ملی هوش مصنوعی نیز رعایت شود.
الزام یا اختیار؟ آموزش هوش مصنوعی برای معلمان و دانش‌آموزان در فاز نخست داوطلبانه است. یکی از پرسش‌های مطرح‌شده در نشست، ضرورت اجباری شدن آموزش‌های هوش مصنوعی برای معلمان و دانش‌آموزان بود. پاسخ مسئولان آموزش‌وپرورش این بود که در فاز نخست، این آموزش‌ها به صورت داوطلبانه و با تمرکز بر افراد با انگیزه اجرا خواهد شد تا به تدریج بستر عمومی برای تعمیم آن فراهم شود.
اطلاع‌رسانی چندلایه؛ از شاد تا پین پیام‌رسان و بنر‌های اپلیکیشن
در حوزه اطلاع‌رسانی، اعلام شد که تمام رویداد‌های ویژه آموزشی از جمله مسابقات، دوره‌ها و طرح‌های استعدادپروری، از طریق کانال‌های رسمی نظیر اپلیکیشن شاد، پیام‌رسان تماشا، کانال‌های مدیران و معلمان، و بنر‌های تبلیغاتی هوشمند به اطلاع مخاطبان می‌رسد.
آینده آموزش در ایران، نیازمند تحول هوشمندانه است
نشست اخیر یک پیام روشن داشت: هوش مصنوعی قرار نیست جای معلم را بگیرد؛ بلکه باید جای ضعف‌های نظام آموزش سنتی را پر کند. با طراحی دقیق و چندلایه برای معلمان و دانش‌آموزان، استفاده هوشمندانه از ظرفیت وزارت ارتباطات، مشارکت دانشگاه‌های تربیت‌معلم و اتصال با بازار، به‌نظر می‌رسد ایران در حال تجربه یک مسیر آموزشی نوین است که می‌تواند حتی در سطح منطقه، نمونه باشد.
نشست تخصصی هوش مصنوعی در آموزش با این جمع‌بندی به پایان رسید که ورود ایران به دوره تحول دیجیتال آموزشی باید بر پایه تربیت نیروی انسانی، تنظیم‌گری هوشمند، و فرهنگ‌سازی گسترده باشد. ابزار هوش مصنوعی باید در خدمت عدالت آموزشی قرار گیرد، نه باعث تعمیق شکاف‌ها شود.
source