بمب سنگرشکن GBU-57 MOP یکی از قدرتمندترین بمب‌های سنگرشکن جهان است که برای نفوذ به تأسیسات زیرزمینی طراحی شده. آمریکا شب گذشته با این بمب‌ها به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله کرد و خبرهایی از خرابی کامل این تاسیسات مخابره می‌شود.
GBU-۵۷، یک بمب هدایت‌شونده غیرهسته‌ای است که در اختیار نیروی هوایی ایالات متحده است. این بمب قابلیت نفوذ به اهداف سخت و مدفون را دارد و می‌تواند به عمق زمین نفوذ کند و سپس منفجر شود.در این مقاله با مشخصات فنی، تاریخچه، کاربردها و پیامدهای استراتژیک این سلاح آشنا شوید.
معرفی بمب سنگرشکن GBU-57 MOP
یک بمب سنگرشکن عجیب و غریب با وزن ۳۰٬۰۰۰ پوند است که توسط نیروی هوایی ایالات متحده برای نفوذ به تأسیسات زیرزمینی با بدوجه‌ای کلان توسعه یافته. این بمب به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین تسلیحات غیرهسته‌ای جهان شناخته می‌شود و در عملیات‌های استراتژیک علیه اهدافی مانند سایت‌های هسته‌ای یا پناهگاه‌های فرماندهی استفاده می‌شود. می‌توان گفت بمب سنگرشکن GBU-57 MOP در جهان بی‌نظیر هست و همین باعث تفاوت نیروی نظامی آمریکا با سایر کشورها شده.
مشخصات فنی GBU-57
وزن تخمینی مهمات GBU-۵۷ بین ۱۲۳۰۰ تا ۱۳۶۰۰ کیلوگرم است. طول این بمب ۶.۲ متر و قطر آن حدود ۰.۸ متر است. کلاهک این بمب از مخلوطی از مواد منفجره AFX-۷۵۷ و PBXN-۱۱۴ است. وزن کل کلاهک از ۲۴۰۰ تا ۲۶۰۰ کیلوگرم متغیر است که شامل حدود ۲۰۸۰ کیلوگرم AFX-۷۵۷ و ۳۴۱ کیلوگرم PBXN-۱۱۴ می‌شود. اما آلیاژ ساخته شده این بمب هم خاص است. بدنه کلاهک از آلیاژ فولاد با کارایی بالا ساخته شده است که برای حفظ یکپارچگی آن در هنگام ضربه طراحی شده است.
این ساختار به بمب این امکان را می‌دهد که بار انفجاری قابل توجهی را حمل کند و در عین حال ساختار نفوذگر را در حین ضربه حفظ کند. وزن قابل توجه بمب و آلیاژ مخصوص آن برای قابلیت نفوذ آن بسیار مهم است، دقیقاً مانند فرو کردن یک میخ فولادی در سنگ. بیشتر وزن بمب در بدنه آن قرار دارد.
تاریخچه توسعه و تولید
پروژه MOP در اوایل دهه ۲۰۰۰ و پس از ناکارآمدی بمب‌های GBU-28 در عراق آغاز شد. شرکت بوئینگ با همکاری آزمایشگاه تسلیحات نیروی هوایی آمریکا در پایگاه Eglin طراحی این بمب را بر عهده گرفت. اولین آزمایش موفق آن در سال ۲۰۰۷ انجام شد و از سال ۲۰۱۱ به‌طور رسمی وارد خدمت شد⁽¹⁾.
قابلیت‌های عملیاتی
- نفوذ به تأسیسات فوق‌مستحکم زیرزمینی
- هدایت دقیق با خطای کمتر از چند متر
- قابلیت انفجار تأخیری برای تخریب در عمق
- قابل حمل توسط بمب‌افکن B-2 Spirit و در آینده
هزینه‌های پروژه MOP
هزینه ساخت این بمب را می‌توان معادل بودجه نظامی یک کشور دانست. توسعه MOP GBU-۵۷ حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار هزینه داشته و هزینه تولید هر واحد تقریباً ۳.۵ میلیون دلار تخمین زده می‌شود و نسخه‌های ارتقا یافته احتمالاً بیشتر خواهند بود.
کاربردهای استراتژیک
GBU-57 MOP برای اهدافی طراحی شده که با تسلیحات متعارف قابل تخریب نیستند. از جمله:
- تأسیسات هسته‌ای مانند فردو و نطنز
- پناهگاه‌های فرماندهی زیرزمینی
- انبارهای تسلیحات شیمیایی یا بیولوژیکی
در حمله ۲۲ ژوئن ۲۰۲۵ به مراکز هسته‌ای ایران، گزارش‌ها حاکی از استفاده عملیاتی از این بمب برای نخستین بار است. تاسیسات هسته‌ای فردو، که در دل کوه‌های اطراف قم ساخته شده، نه‌تنها در عمق بیش از ۸۰ متری قرار دارد، بلکه توسط لایه‌های سنگی و بتن‌آرمه بسیار ضخیم و همچنین پدافندهای پیشرفته دفاع می‌شود. کارشناسان غربی نیز تایید می‌کنند که حتی این بمب نیز تضمینی برای تخریب کامل فردو ندارد. اما تصاویر ماهواره‌ای از نفوذ بمب‌ها به دل این تاسیسات حکایت دارند. البته هنوز مقدار و شدت این حمله از سوی مسئولان کشوری اعلام نشده است.
چالش‌ها و محدودیت‌ها
- هزینه بالا: هر بمب حدود ۳.۵ میلیون دلار
- نیاز به بمب‌افکن خاص: فقط B-2 قادر به حمل آن است
- تعداد محدود تولید: تا سال ۲۰۱۵ تنها ۲۰ فروند ساخته شده بود
نتیجه‌گیری
GBU-57 MOP نماد قدرت نفوذ و بازدارندگی ایالات متحده در برابر تهدیدات زیرزمینی است. این بمب با قابلیت نفوذ بی‌نظیر، دقت بالا و قدرت تخریب گسترده، نقش مهمی در دکترین نظامی آمریکا ایفا می‌کند و در صورت استفاده، می‌تواند معادلات ژئوپلیتیکی را به‌طور جدی تغییر دهد.
source