گروه جامعه و اقتصاد «سدید»؛ ایام محرم و صفر هرساله برای رسانه ملی همراه با مجموعه برنامه‌ها و ویژه‌برنامه‌هایی بوده است که در طی این دو ماه تلاش می‌کنند در راستای تعظیم شعار مذهبی و حسینی اقدام نمایند؛ اما امسال با توجه به تجاوز دشمن صهیونیستی به تمامیت ایران عزیز و مقارن شدن تقریبی شروع آتش‌بس با ایام آغازین ماه محرم و دهه اول این ماه، فضای برنامه‌ها با رنگ‌وبوی ملی و مذهبی همراه شد و این مسئله کمابیش در آثار صوتی و تصویری که از رسانه ملی پخش می‌شود مشهود است؛ لذا ضروری است تا این فرصت و بزنگاه خاص با مجموعه برنامه‌هایی تداوم یابد تا در طول این دو ماه (محرم و صفر) فضا به‌گونه‌ای عجین شده با روح ملی و مذهبی در جهت تقویت وحدت و همدلی در میان ملت و مردم همراه باشد و تقویت شود. گاهی نیاز است تا در توجه به واقعه عاشورا از «غم» سخن گفت و زمان دیگر نیاز است تا بر «حماسه» متمرکز شد. در این مجال تلاش داریم تا فرصت محرم را برای رسانه ملی بررسی کنیم:
وضعیت موجود؛ اگر به مجموعه شبکه‌های تصویری رسانه ملی و رادیو جمهوری اسلامی ایران دقت شود، معمولاً این مجموعه‌ها برای ایامی مانند محرم با ویژه‌برنامه‌های خاص و حتی شبکه‌ها و کانال‌های رادیویی ویژه به تولید و ارائه برنامه اقدام می‌کنند. در شبکه‌های تصویری آن دسته از شبکه‌ها که بیشتر متمرکز بر پخش فیلم و سریال هستند تلاش می‌کنند تا مجموعه برنامه‌های خود را در لیست پخش به مجموعه آثاری اختصاص دهند که در راستای معنویات و پیام عاشورای حسینی و معارف مربوط به ماه محرم باشد، البته که دراین‌بین معمولاً سیل قابل‌توجهی از سریال و فیلم‌های تکراری حاوی مضامین معارف حسینی از شبکه‌های سیما پخش می‌شود که برخی از آنها اگر هم مشمول درخواست‌های مخاطبان برای تکرار آنها هستند؛ ولی به‌نوعی دور از کارویژه‌های رسانه ملی و منافی تولید حداکثری تازه رسانه در راستای برنامه‌های حاوی معارف و مفاهیم حسینی در فیلم و سریال است که این مورد مجال دیگری را می‌طلبد تا به طور مبسوط نقاط ضعف و قوت آن بررسی شود و راهکار و نتیجه ارائه شود؛ اما از جنبه سرگرمی این اقدام توانسته تا حدود نسبی رضایت مخاطب را به طور خاص در ایام مربوط به محتوای این فیلم‌ها و سریال‌ها مرتفع کند.
به طور مثال پخش سالیانه سریال مختارنامه در ایام محرم یا دیگر سریال‌هایی که طی دو دهه پیش با موضوع معارف و مضامین فرهنگ حسینی و عاشورایی ساخته‌شده‌اند، بعضاً همراه با یک روح و طبیعت نوستالژیک بوده است که ضمن تقویت رضایت مخاطب ولی در صورت تداومِ تثبیت این تکرار مکررات در پخش می‌تواند بیش‌ازپیش خلأ‌های موجود در وضعیت فیلم و سریال در رسانه ملی را عمیق‌تر کند.
همچنین شبکه‌های معطوف به پخش مستند به طور خاص در رأس همه آنها شبکه مستند سیما با شکلی متفاوت‌تر که به نظر می‌رسد با یک برنامه‌ریزی حساب‌شده همراه است تلاش می‌کند تا در این ایام محرم و صفر و به طور خاص در دهه اول توجه خود را بر آن دسته مجموعه آثار مستند متمرکز کند که به دنبال واکاوی معارف و مفاهیم حسینی با بررسی فرهنگ عاشورا نزد اقشار مردم و عموم ایرانی‌ها هستند، به فرهنگ‌های مختلف مردم در تعظیم شعائر مذهبی و فرهنگ حسینی می‌پردازد، وصف نوحه‌خوانان و خادمان و ذاکران امام حسین (ع) را روایت می‌کنند و آثاری از این جنس، دست‌مایه واکاوی مستندگونه قرار می‌گیرند. ضمن آنکه قالب و فرم مستند اگر تابع اصول خاص آن باشد همواره برای مخاطب جذاب است و وی را در کنکاش فهم از حقایق در پس فرهنگ غنی عاشورایی و معارف حسینی رهنمون می‌سازد و او را به درک عمیق از روابط قلب و دل ایرانی‌ها از دیرباز با این فرهنگ ترغیب می‌کند. این جنس آثار برای مخاطب خاص در این ایام می‌تواند از جذابیت خاص برخوردار باشد.
وضعیت مطلوب؛ بر اساس آنچه گفته آمد؛ بستر و زمینه ساخته‌شده توسط رسانه ملی در طی چند سال – در قالب فیلم و سریال و به طور خاص مستند برای تقویت روابط بین روح موجود در آثار با میل معنوی مخاطب – از یک غنای نسبی برخوردار است و دیگر روشن است وقتی مخاطب خود را با چنین آثاری مواجه می‌سازد به دنبال چه خاستگاهی است؛ اما این بستر نباید موجب تکرار مکرر در ارائه برخی آثار شود. به طور مثال وقتی چنین میلی نزد مخاطب رسانه ملی موجود است این رسانه ضروری است تا از این مسیر و فرصت ایجادشده در جهت معرفی سایر آثار و نمایه‌ها و نشانه‌های مستتر در فرهنگ عاشورایی بهره ببرد که به طور نمونه می‌شود به خرده‌فرهنگ‌هایی اشاره کرد که در تاریخ ایران کهن به طور خاص ایران معاصر موجب پیوند انسان ایرانی با این فرهنگ شده است، فرهنگ و هنر تعزیه یکی از این‌گونه‌هاست که در طی یک‌زمان طولانی از به‌هم‌آمیختگی تدریجی روح حماسه در فرهنگ ادبیات ایرانی با مفهوم آزادی و آزادگی و شور و شعور حسینی نزد ایرانیانِ فرهنگ‌دوست حاصل شده و به تدریج تا همین صدسال پیش در بستر تاریخ معاصر و فرهنگ بومی و ملی ایران تقویت شده و به نضج تدریجی رسیده است. چنین گونه‌هایی دست‌مایه بسیار غنی برای تولید آثار مستند هستند که مردم یک سرزمین با پیشینه کهن خداپرستی به شکل تک خدایی آن و عجین بودن طولانی با روح شعر و فرهنگ و حماسه چگونه فرهنگ غنی عاشورا را به‌گونه‌ای از هنر غنی و عمیق و اثرگذار تبدیل کردند و آن را چنان فرهنگی نسل به نسل و سینه‌به‌سینه به هم منتقل کردند. در آثار سریال و فیلم نیز مانند اثر سریالی شب دهم این فرهنگ در قالب یک اثر دراماتیک عاشقانه و حماسی به تصویر کشیده شده است. شاید مهم‌ترین مسئله در وضعیت مطلوب چگونگی ارتباط دادن دارایی‌های کهن با مسئله امروز است به طوری که در دام آثار تکراریِ نوستالژیک نیفتیم.
فرصت طلایی که باید قدر دانست
چنان‌که در مقدمه گفته شد؛ هم‌زمانی پایان تجاوز و تنبیه دشمن صهیونیستی و آتش‌بس با ایام آغازین ماه محرم، ازجمله می‌تواند بهترین بزنگاه‌ها برای رسانه ملی باشد تا با تولید آثار هم‌راستا با روح حماسی ایرانی و روحیه ملی-مذهبی-دینی ایرانی، با تمسک به حماسه مقابله با دشمن و دشمن ناپذیری موجود در روحیه ایرانی، فضای تولید و پخش آثار سریال و فیلم و مستند را به‌گونه‌ای راهبری کند که روح موجود در حماسه ملی اخیر تقویت شود. البته که تکرار آثار تصویری حاوی مضامین نوستالژیک مذهبی و عاشورایی می‌تواند در این راستا مناسب باشد؛ اما پخش و ضریب‌دهی به آثار تعزیه‌خوانی و به طور خاص گونه‌های خاص رجزخوانی در فرهنگ پایداری و حماسی و رزمی ایرانی به‌تنهایی مفید نیست چرا که جنگ ما یک جنگ فناورانه پایه است. در جنگ گذشته دو مسئله حائز اهمیت بود نخست «الگوی انسان ایرانی» و سپس «فناوری ایرانی»؛ لذا لازم است که مجموعه دیگر آثار صوتی نیز در این ایام از این‌گونه‌ها بهره‌مند باشند.
آثار صوتی حاوی سرود‌های ملی توأم با فرم‌های رجزخوانی‌ها که متأثر از روح حماسی جامعه امروز ایران هستند و برخی از رگه‌های آن نیز در ادبیات و فرهنگ غنی شعر ایرانی موجود است، در جهت تقویت عناصر وحدت ملی و انسجام روحیه جمعی-ملی می‌تواند مورد بهره برداری قرار گیرد. باید توجه داشت که هرچه گونه‌های آثار تصویری و صوتی در این ایام که از رسانه ملی پخش می‌شود حاوی غنای لازم برآمده از فرهنگ حماسی و پایداری و رزمی ایرانی باشد، به نحو بهتر و عمیق‌تری می‌تواند اقشار مختلف مردم و حتی با علقه کمتر را جذب خود کند که مستقیماً مسئله ضرورت همدلی و وحدت و انسجام در ایام خصم دشمن که روی تضعیف روحیه ملی حساب ویژه کرده را تحت پوشش قرار دهد و حتی در برابر تبلیغات و طرح و برنامه‌های دشمن که برای تحت‌فشار قراردادن با حربه‌های عملیات روانی اقدام می‌کند به شکل مقابل به‌مثل عمل کند.
/انتهای پیام/
source