ترافیک، تراکم نیست!

جوان آنلاین: رقم‌های درشتی که برای ورود به طرح ترافیک در نظر گرفته می‌شود، نشان می‌دهد که اولویتی برای خلوتی شهر نیست، بلکه برخی قوانین و دستورالعمل‌ها برای درآمدزایی تعیین و تصویب می‌شود. ترافیک، تراکم نیست که با پرداخت پول حل و فصل شود و مشکلی برای شهر ایجاد نکند، بلکه این معضل باید با تصمیمات دقیق شهری، موجب کنترل هوشمند تردد شود. طرح ترافیک باید همانند یک مانع جدی و سد قوی، مقابل ورود خودرو‌ها در داخل شهر باشد، اما زمانی که یک یا چند پله فرار برای آن تعیین شود، مثل پرداخت پول بیشتر به‌جای رعایت قانون، اینطور برداشت می‌شود که هدف، خلوتی شهر، کاهش ترافیک و آلودگی هوا نیست، بلکه قرار است از نیاز کسانی که به هر دلیلی باید از خودروی شخصی استفاده کنند، بهره‌برداری شود!

با افزایش ناگهانی نرخ بدون رزرو از ۲۰۲ هزار تومان به ۴۹۲ هزار تومان، هیچ‌کس باور نخواهد کرد که این کار در جهت منفعت شهر و شهروندان انجام می‌شود، بنابراین این سؤال مهم مطرح می‌شود که آیا واقعاً مدیریت شهری به دنبال کاهش تردد است، یا اهداف دیگری را دنبال می‌کند؟ 

رزرو نکنید، نیم میلیون تومان جریمه می‌شوید!

طبق روال هر ساله، عوارض تردد در محدوده مرکزی شهر بر اساس عوامل مختلفی مانند زمان ورود و خروج، نوع خودرو، کیفیت معاینه فنی و محل سکونت محاسبه می‌شود. با این حال، عدم رزرو قبلی، حداکثر نرخ ممکن را به خود اختصاص می‌دهد؛ که این نرخ از حدود ۲۰۲ هزار تومان در نیمه اول خرداد، به رقم ۴۹۲ هزار تومان افزایش یافته‌است. این جهش قیمتی صرفاً نتیجه افزایش نرخ پایه نیست. طبق مصوبه شورای شهر، نرخ پایه ورود به محدوده طرح ترافیک تنها با ۳۶ درصد افزایش، به مبلغ ۱۰۲ هزار تومان رسیده، اما سایر آیتم‌های محاسباتی نیز شاهد افزایش ضرایب شده‌اند، بدون آنکه جزئیات آن به‌صورت شفاف و عمومی منتشر شود. این آیتم‌ها شامل زمان ورود، نوع خودرو و معاینه فنی هستند که هر یک، بسته به شرایط، نرخ نهایی را تا چند برابر افزایش می‌دهند. 

اجرای این مصوبه که از اواخر خرداد آغاز شده و پیامد آن برای شهروندانی که بدون رزرو قبلی وارد محدوده می‌شوند، تحمیل حداکثر هزینه ۴۹۲ هزار تومانی است؛ رقمی که به‌ویژه برای خانواده‌هایی با تردد روزانه، فشار مالی جدی ایجاد کرده‌است. 

همچنین، مالکان وسایل نقلیه موظفند ظرف ۱۰ روز کاری پس از دریافت پیامک بدهی، نسبت به تسویه حساب اقدام کنند. در صورت تأخیر، بدهی شامل جریمه‌ای ماهانه معادل ۲ درصد می‌شود که در طول سال تا سقف ۲۴ درصد قابل افزایش خواهد بود؛ مکانیزمی که شباهت نگران‌کننده‌ای به جریمه‌های بانکی دارد!

درآمدزایی از قوانین مهم‌تر از ترغیب!

بدون شک فلسفه اولیه طرح ترافیک، محدودسازی تردد خودرو‌های شخصی در مناطق پرتراکم شهری بود، اما در عمل، این طرح به ابزاری برای درآمدزایی تبدیل شده‌است. به‌جای ایجاد مشوق‌هایی برای استفاده از حمل‌ونقل عمومی، مسیر‌هایی برای عبور از قانون با پرداخت هزینه طراحی شده‌اند؛ مسیر‌هایی که نه‌تنها بازدارندگی طرح را کاهش داده‌اند، بلکه اعتماد عمومی را نیز خدشه‌دار کرده‌اند. البته اقداماتی برای بهبود وضعیت حمل و نقل عمومی انجام شده که نمی‌توان منکر آن شد، اما این اقدامات انجام شده تاکنون کافی نبوده‌است. به همین دلیل بسیاری از شهروندان، از خودروی شخصی به جای مترو و اتوبوس و تاکسی استفاده می‌کنند. 

یکی از شهروندان که ترجیح می‌دهد هر روز با خودروی شخصی به محل کار برود، در رابطه با افزایش قیمت طرح ترافیک به خصوص ورود به طرح بدون رزرو می‌گوید: «استفاده از مترو و اتوبوس برایم طاقت‌فرساست. بیش از آنکه حضور هر روزه در محل کار و اشتغال سخت باشد، رفت و آمد است که من را از پا در می‌آورد. به همین دلیل ترجیح می‌دهم با خودروی شخصی به محل کار بروم و بیایم و کمتر در شلوغی وسایل حمل و نقل عمومی اذیت شوم. در چنین شرایطی، شهرداری به‌جای اینکه حمل‌ونقل عمومی را بهتر کند تا من و امثال من برای استفاده از آن ترغیب شویم، تصمیم گرفته تا از این نیاز به خودروی شخصی پول دربیاورد. من مطمئن هستم که گران‌کردن این طرح نیز بازدارنده نیست و تنها پول بیشتری از جیب شهروندان به حساب شهرداری واریز می‌کند.»
متأسفانه پله‌های فراری، چون مثل رزرو دیرهنگام یا پرداخت جریمه قابل‌پرداخت، عملاً به شهروندان این پیام را می‌دهد که قانون قابل‌خریدن است. این رویکرد نه‌تنها عدالت اجتماعی را زیر سؤال می‌برد، که انگیزه استفاده از حمل‌ونقل عمومی را نیز کاهش می‌دهد. 

در شرایطی که سامانه‌های حمل‌ونقل عمومی با مشکلاتی مثل ازدحام، تأخیر و محدودیت دسترسی مواجه است، بسیاری از شهروندان چاره‌ای جز استفاده از خودروی شخصی ندارند، اما به‌جای بهبود زیرساخت‌ها، شهرداری مسیر پرداخت را هموارتر کرده‌است!