جوان آنلاین: تجهیزات پزشکی یکی از معدود حوزه‌هایی است که همچنان ارز ۴ هزارو ۲۰۰ تومانی دریافت می‌کند. هر چند بنا بود در ادامه طرح دارویار و حذف ارز ترجیحی دارو، طرح تجهیزیار و حذف ارز ترجیحی تجهیزات پزشکی هم اجرایی شود، اما دولت سیزدهم عمرش به این کار قد نداد و در نهایت این اتفاق نیفتاد. در حال حاضر در حوزه تجهیزات پزشکی عملاً با چهار نوع ارز مواجهیم؛ ارز ۴ هزارو ۲۰۰ تومانی یا همان ارز معروف جهانگیری که از دولت یازدهم به ارث رسیده و برای برخی از اقلام تجهیزات پزشکی که تولید داخل ندارند، اختصاص داده می‌شود. ارز‌های نیمایی ۲۸ هزار تومانی و ۴۲ هزار تومانی در کنار ارز آزاد ۶۰ هزار تومانی ارز‌های دیگری است که در حوزه تجهیزات پزشکی در حال استفاده است. حالا دوباره زمزمه‌هایی از اجرای طرح تجهیزیار و حذف ارز ترجیحی تجهیزات پزشکی به گوش می‌رسد، طرحی که البته با هشدار و مخالفت وزیر بهداشت و اعضای کمیسیون بهداشت مجلس مواجه شده‌است. آن‌ها معتقدند حذف ارز ترجیحی موجب می‌شود قیمت تجهیزات پزشکی چند برابر شود. این ماجرا، اما موافقانی هم دارد؛ شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات پزشکی و کارشناسانی که معتقدند ارز چهار نرخی برای این بخش نه فقط لزوماً به معنی دسترسی ارزان‌تر مردم به تجهیزات پزشکی نیست، بلکه با عنایت به شکاف بین ارز ۴ هزارو ۲۰۰ تومانی و بازار ارز آزاد می‌تواند فساد زا هم باشد.
حذف ارز ترجیحی در حوزه دارو، ۲۳ تیر ۱۴۰۱ کلید خورد، اما خیلی زود معلوم شد که منابع مالی برای پرداخت مابهالتفاوت نرخ ارز به بیمه‌ها تأمین نشده و تأمین داروی مورد نیاز مردم در کشور به مشکل خورد.
قرار بر این بود که برای ۹ ماه اول اجرای طرح دارویاری در سال ۱۴۰۱ حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان برای جبران مابهالتفاوت قیمت دارو‌ها که بعد از آزاد شدن نرخ ارز تا حدود سه برابر گران شده‌بودند به بیمه‌ها پرداخت شود، اما بدقولی‌هایی در پرداخت این ما‌به‌التفاوت‌ها اتفاق افتاد و موجب نارضایتی شد. با حذف ارز تجهیزات پزشکی نگرانی تکرار همین روند وجود دارد، به گونه‌ای که محمدرضا ظفرقندی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تأکید بر اینکه امروز سهم سلامت از تولید ناخالص داخلی (GDP) پایین آمده که روی دارو تجهیزات پزشکی و درمانی اثر می‌گذارد، می‌گوید: «نگرانی جدی ما این است که اگر در نیمه دوم سال ارز ترجیحی تجهیزات پزشکی را نیز مانند دارو حذف کنند، بدون شک با کمبود تجهیزات پزشکی در بیمارستان‌ها رو‌به‌رو می‌شویم».
البته مجلسی‌ها هم از مخالفان حذف ارز ترجیحی تجهیزات پزشکی هستند. همچنانکه سلمان اسحاقی سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس از جلسه کمیسیون برای بررسی تبعات حذف ارز ترجیحی تجهیزات پزشکی خبر می‌دهد و می‌گوید: «در این جلسه نمایندگان معتقد بودند حذف ارز ترجیحی تجهیزات پزشکی، تبعات سنگین و جبران‌ناپذیری مانند افزایش ۱۰ برابری هزینه‌های درمان و هشت برابری قیمت تجهیزات پزشکی را در پی دارد.
کمیسیون بهداشت مجلس به دلیل تبعات بسیار بالا و سنگین حذف ارز ترجیحی تجهیزات و ملزومات پزشکی و به تبع آن پرداخت افزایش بیش از ۱۰ برابری هزینه‌های درمان از جیب بیماران و عدم انجام تکالیف بیمه‌ها نسبت به برگزاری این نشست اقدام و هشدار‌های لازم به مسئولان مربوطه داده شد.
به گفته آقای سخنگو، مجلس معتقد است حذف ارز ترجیحی از تجهیزات و ملزومات پزشکی باعث می‌شود تولیدکنندگان و واردکنندگان تجهیزات پزشکی برای تأمین تجهیزات و ملزومات پزشکی در کشور با مشکل افزایش ۱۰ برابری هزینه‌ها مواجه شوند و با این اقدام بیمارستان‌ها دیگر توانایی تأمین تجهیزات و جابه‌جایی و از رده خارج کردن تجهیزات فرسوده پزشکی را نخواهند داشت. بنابراین به یکباره با کمبود تجهیزات و ملزومات پزشکی که نقش مهمی در حوزه تشخیص بیماری‌ها و درمان دارد، مواجه شویم.
نماینده مردم قائنات و زیرکوه در مجلس دوازدهم می‌افزاید: «در نشست تأکید شد که حذف ارز ۴ هزارو ۲۰۰ هزار تومانی تجهیزات پزشکی عواقب بدی را در پی خواهد داشت و به دلیل اینکه مشخص نیست ریال مابهالتفاوت حذف ارز ترجیحی قرار است از کجا تأمین شود. بنابراین نیاز است ارائه ۶۰۰ میلیون دلار ارز ۴ هزارو ۲۰۰ هزار تومانی به تجهیزات پزشکی تمدید شود، در واقع حذف ارز ترجیحی به معنای افزایش هشت برابری قیمت ملزومات پزشکی و این موضوعی بسیار خطرناک است.»
همایون نجف‌آبادی، دیگر عضو کمیسیون بهداشت مجلس هم با تأکید بر اینکه هیچ‌یک از اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس موافق حذف ارز ترجیحی تجهیزات پزشکی نیستند، می‌افزاید: «به زودی جمع‌بندی این جلسه طی نامه‌ای از سوی کمیسیون بهداشت خدمت رئیس‌جمهور و وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ارسال خواهد شد.»
از نگاه وی حذف ارز ترجیحی تجهیزات پزشکی نیازمند ایجاد زیرساخت‌های لازم است و معتقدیم تصمیم شتابزده در این خصوص، سبب ایجاد شوک به جامعه می‌شود و همه باید از اتخاذ تصمیمات این‌چنینی به شدت پرهیز کنند.
ارز سوبسیدی رانت می‌آورد
با وجود این حذف ارز ترجیحی ۴ هزارو ۲۰۰ تومانی از تجهیزات پزشکی، موافقانی هم دارد. رئیس هیئت‌مدیره یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه تولید تجهیزات پزشکی با تأکید بر اینکه در حال حاضر چهار نرخ ارز در حوزه تجهیزات پزشکی وجود دارد و این مسئله فساد زاست به «جوان» می‌گوید: «ارائه سوبسید ارز به تجهیزات پزشکی از نگاه دولتمندان یک مزایا و یک معایبی دارد. هدف دولت این است که با دادن این ارز قیمت درمان را برای بیماران کنترل کند، اما اتفاقی که می‌افتد، این است که در درجه اول نمی‌تواند نظارت درستی داشته باشد که آیا این ارز به هدف می‌رسد یا نه و آیا آن کالا به درستی وارد می‌شود یا خیر. پس باید در قبال ارائه این سوبسید یک سیستم نظارتی قوی ایجاد کند. دوم آیا قیمتی که ارائه می‌شود، واقعی است یا خیر؟! آن چیزی که ما می‌بینیم اعداد اعلامی، چندین درصد در برخی از کالا‌ها بیش اظهاری دارد که خود به خود باعث ایجاد یک فساد و رانت شده‌است. سومین ایراد این ارز سوبسیدی آن است که زمینه را برای تحقیق و توسعه از بین می‌برد.»
وی معتقد است افراد زیادی منافعشان درگیر ارز ۴ هزارو ۲۰۰ تومانی است. این تولیدکننده تجهیزات پزشکی می‌افزاید: «اتفاقی که در زمان دولت سیزدهم هم افتاد این بود که گفتند ارز ۴ هزارو۲۰۰ تومانی اتفاق بدی است و آن را باید حذف کنیم، اما نه فقط این ارز حذف نشد، بلکه یک ارز ۲۸ هزار و پانصدی هم خلق شد و یک ارز ۴۲ هزار تومانی هم ایجاد شد. یک ارز هم که ارز بازار آزاد است و تولید‌کننده‌ها عموماً مواد اولیه داخلی‌شان را بر اساس آن می‌خرند.»
وی در پاسخ به این سؤال که آیا می‌توانیم بگوییم در حوزه ارز ۴هزارو۲۰۰ ما به نوعی با فساد مواجه هستیم؟ با پاسخی دیپلماتیک می‌گوید: «ما در حوزه ارز ۴هزارو۲۰۰ تومانی می‌توانیم بگوییم که لزوماً این ارز ارزان موجب رفاه مردم نمی‌شود.»
این تولیدکننده تجهیزات پزشکی مدعی است «ارز ۴هزارو۲۰۰، ارز ۲۸هزارو۵۰۰ و ارز ۴۲ هزار تومانی همه برای وارد کنندگان است. اگر در یک دستگاه ما ۵۰۰ قلم مواد اولیه مختلف استفاده می‌شود شاید یکی دو قلم آن ارز ۴هزارو۲۰۰ تومانی بگیرد، اما برای بقیه آن از ارز آزاد یا ارز حاصل از صادرات استفاده می‌کنیم.»
از نگاه وی، این ماجرا موجب‌شده افراد بیشتر به دنبال واردات باشند و تولید و همچنین تحقیق و توسعه دیگر نمی‌ارزد!
مصوبه‌ای که هنوز اجرایی‌نشده
در واکنش به این ماجرا، اما سید حیدر محمدی، رئیس سازمان غذا و دارو به «جوان»می گوید: «طبقه‌بندی زیادی در این‌باره وجود دارد. به طور مثال محصولات زیبایی لیزر و اخیراً تجهیزات پزشکی سرمایه‌ای تالار دو شده‌اند و ارز ۴۲ هزار تومانی دریافت می‌کنند، اما اقلام مصرفی مثل پروتز‌های زانو و استنت‌های قلبی و اقلامی از این قبیل هم با ارز ۲۸ هزارو ۵۰۰ و ۴ هزارو ۲۰۰ تومانی و اغلب با ارز ۴ هزارو ۲۰۰ تومانی وارد می‌شوند.»
وی این ادعا را که شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات پزشکی با ارز آزاد اقلام مورد نیازشان را وارد می‌کنند، رد می‌کند و می‌گوید: «هم به شرکت‌های تولیدکننده و هم واردکننده ارز دولتی داده می‌شود و ماده اولیه‌شان را با ارز دولتی وارد می‌کنند. البته طبق مصوبه هیئت وزیران بنا بود برای واردات ماده اولیه ارز دولتی داده نشود، اما این مصوبه هنوز اجرایی نشده‌است.»
ارز ترجیحی مانع از تولید می‌شود
احمد مسلمی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن متخصصان تجهیزات پزشکی کشور هم موافق حذف ارز ترجیحی است و معتقد است سیاست‌گذاری ثابت و واحد در دولت در موضوع تأمین ارز و نرخ‌گذاری آن مسئله‌ای مهم برای تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی است و این در حالی است که اکنون تولیدکنندگان با سه نرخ متفاوت از ارز مواجه هستند.
وی نوسانات نرخ ارز را موجب بروز مشکلات برای تولیدکنندگان و واردکنندگان می‌داند و می‌افزاید: «اغلب کارشناسان اذعان دارند که اختصاص ارز ترجیحی مانع از تولید می‌شود و تا زمانی که ارز ترجیحی به تجهیزات پزشکی تعلق می‌گیرد، نباید انتظار ویژه‌ای برای تقویت و رشد تولید این کالا در داخل داشته باشیم.»
مسلمی، راه برون‌رفت کشور از بی‌ثباتی را حذف ارز ترجیحی عنوان و تأکید می‌کند: «آنچه در این میان اهمیت دارد، این است که هزینه اختلاف قیمت نباید از جیب مردم تأمین شود و قانونگذار نیز آن را پیش‌بینی کرده‌است، اما آنچه در این سال‌ها شاهد آن بودیم، این است که اراده‌ای برای حل این مسئله وجود نداشته‌است.»
نظارت و برنامه‌ریزی شاید حلقه مفقوده‌ای باشد که موجب‌شده ارز ترجیحی در جای خودش خرج نشود و تولیدکننده ترجیح بدهد به جای تولید به واردات روی بیاورد و تا زمانی که این چالش حل نشود، حذف یا بودن ارز ترجیحی هم هر کدام با چالش‌های خودش همراه خواهد‌بود.
source