خبرگزاری آنا ـ زهره سعیدی: مهدی متولیان مدیر انجمن هنرهای تجسمی انقلاب و دفاع مقدس که هفت ماه پیش جایگزین محمد حببی شد. او متولد سال ۱۳۵۹ و فارغ التحصیل رشته گرافیک است، از جمله سوابق و مسئولیت‌های او می‌توان به روابط عمومی گروه مستند روایت فتح، مدیریت هنری سازمان بسیج دانشجوی و مسئولیت مرکز مطالعات بنیاد روایت فتح اشاره کرد و حال هم در سمت مدیریت انجمن هنرهای تجسمی ایده‌ها و برنامه‌های جذابی در ذهن دارد و برخی را نیز به زودی عملی خواهد کرد از برپایی جشنواره و ارتباط با بدنه دانشگاهی تا ایده اجرایی ورود هنرهای تجسمی به جریان زندگی مردم که در ادامه مشروح گفتگو با متولیان را می‌خوانید:
مقدمتا درباره نسبت بین هنرهای تجسمی و ارزش‌های دفاع مقدس برایمان بگویید آیا اینها در مبانی با هم اشتراکاتی دارند یا خیر؟
بحث انقلاب اسلامی یک تحول و اتفاق بزرگ در عرصه تفکر و جهان بینی بشر است منتها هنر به معنای مرسوم خود مثل نقاشی، سینما، تئاتر و … حداقل در حال حاضر مثل یک مسیری می‌ماند که خلالش تفکرات متفاوتی قرار دارد و از طریق آن به جهان شناسانده می‌شود، زمانی که بخواهیم نسبت این دو را بررسی کنیم به لحاظ ماهیت پاسخ ممکن است مسئله ساز شود، اما اگر بخواهیم ارتباط بین هنرهای تجسمی و جریان تاریخی را بررسی کنیم باید بگوییم که یک نسبت خیلی تنگاتنگ و همپا با هم دارند. پیش از اینکه انقلاب به وقوع بپیوندد جریان تجسمی پیش از هر هنر دیگری با جریان انقلاب همراه شد و برایش خلق اثر کرد، گرچه شاید آن دوره جسته گریخته و پراکنده بود، اما با وقوع انقلاب و تغییر نظام حاکمیتی دیگر این جریان پراکنده تبدیل به یک حرکت سیل آسا شد که از گوشه و کنار گالری‌ها و محافل خاص در جامعه به متن و میان مردم و خانه‌هایشان نفوذ کرد.
با وقایع انقلاب و شهادت‌ها که احساسات انسان‌ها را جریحه‌دار می‌ک‌د و سرمایه‌ای که خود شهادت برای جریان ملی ما رقم زد، خلق آثار هنری در عرصه گرافیک، نقاشی، مجسمه سازی و عکاسی پس از انقلاب گسترش وسیعی یافت تا اینکه کانو‌ن‌های هنری از آن زمان تبدیل به فعالیت در مساجد شدند، بنابراین پیوند این دو با مردم خیلی تنگاتنگ است.
این رابطه در دهه شصت اوج گرفت به نحوی که کاملا جریان هنر انتزاعی و آنچه از رویداد‌های اجتماعی و سیاسی فراری هست، سعی کرد همپای بشر جلو برود، منتها پس از آن به تدریج این جریان به محاق رفت یعنی با پایان جنگ، ورود ما به دهه هفتاد و تغییرات نظام اجتماعی و رفتاری جامعه، یک روندی طی شد که هنر جوشان و پویای تجسمی در عرصه انقلاب اسلامی روند افولی پیدا کرد و علتش هم سیاست‌های جدید و کم شدن کانونیت مساجد از زندگی مردم و همینطور پایان جنگ و شور و حال شهادت‌ها بود.
الان این روند را چطور می‌بینید درصد اندکی از هنرهای تجسمی در عرصه ارزش‌های انقلابی گام برمیدارند…
الان باید اعتراف کنیم که جریان هنر انقلاب در عرصه تجسمی و جبهه مقاومت عملا با حمایت همین نهاد‌هایی مثل مجموعه بنیاد روایت موجودیت دارد البته نمی‌گویم همین کار ما هم عظمت دارد و جایگاه خاصی در این عرصه داریم، یعنی در جریان رسمی هنر و فرایند‌هایی که به طور طبیعی هنر ما در حال طی کردن است، هنر مقاومت و انقلاب نمود آنچنانی ندارد چرا که آموزه‌های هنر مدرن که نظام‌های آموزشی ما هم هنرجویان را براین اساس تربیت می‌کنند، ایجاب کرد که با جریان تاریخی و سیاسی انقلاب و آثار فرهنگی آن رابطه‌ای نداشته باشیم و هنر انقلاب در آن معنی انتزاعی خود باقی بماند.
مثلا چه جریاناتی؟
یکی از این جریانات همین تلقی ایدئولوژیک بودن است یعنی تفکر قشری که تصور می‌کند اگر برای آراء سیاسی، رویداد‌های فرهنگی و تاریخی مربوط به ملیت، فرهنگ و سرزمین اثری تولید کردیم، ایدئولوژی زده شدیم و ما برای اینکه دچار ایدئولوژی نشویم و آزادگی‌مان را حفظ کنیم نباید دراین فضا‌ها ورود کنیم! به همین دلیل با تفکر انقلاب عده‌ای همراهی نمی‌کنند منتها یک عده از اینها زمانی که بحث ملیت و شهدا می‌شود نمی‌توانند از کنارش راحت بگذرند و اگر کاری از دستشان بربیاید، انجام می‌دهند منتها اگر در همین کار هم انگ هنرمند حکومتی بخورند، سریع از کار فاصله می‌گیرند و درگیرش نمی‌شوند.
خود این منش و رفتار ایدئولوژی گریزی، یک ایدئولوژی است.
بله همینطور است منتها بخشی از هنرمندان باز هم به سمت کار انقلابی نمی‌آیند البته در مقابلش هم جریانی است به نام هنرمندان انقلاب اسلامی که براساس علاقه و دغدغه خود و تفکر انقلابی که برایشان اصالت دارد سمت کار می‌آیند، این جریان هم حیات و مماتش وابسته به حمایت‌های نظام و نهاد‌های دولتی است.
متأسفانه نقشی که در عرصه تجسمی وجود دارد این است که هنرهای تجسمی در بازار مصرف مردم حضور ندارند، حال تلاش داریم حرکت‌هایی انجام دهیم تا آثار جمع آوری شده و در بازار مصرف مردم قرار بگیرد و در این صورت شاید بتوان اظهار امیدواری کرد که در آینده هنر انقلاب اسلامی یک روند طبیعی و خودجوش به خود بگیرد.
شما هم هنرمندان را طبقه بندی می‌کنید یا نگاه وسیع تری دارید؟
ببینید براساس تمایل طبیعی هنرمندان این دسته بندی خود به خود از لحاظ نظری یا جناج بندی در عرصه تجسمی وجود دارد ولی از نظر عملکردی ما به عنوان یک مجموعه که دنبال تولید هنری است و تلاش داریم هرچه کارهای فاخرتر، کیفی و متعالی‌تر تولید شود هر کسی که آمادگی داشته باشد با این جریان فکری کار کند را پذیرا هستیم و حتی بعضا جلساتی هم با آنها داشتیم.
ما در دهه‌های گذشته خصوصا دهه هشتاد که جشنواره هنر مقاومت در حال پا گرفتن بود، هنرمندان بزرگی مثل آیدین اغداشلو، قباد شیوا و رضا عابدینی نمونه‌هایی هستند که در کنار هنرمندان دیگر انقلاب با این جشنواره همکاری داشتند و ما هم ابایی از کار با آنها نداریم منتها یک وقت می‌شود خودشان تمایل به همکاری ندارند، چون مبانی نظری و فکری‌شان متفاوت می‌شود، این دیگر بحث مفصل می‌طلبد.
بهرحال ما آمادگی این را داریم که انجمن هنرهای تجسمی با هر هنرمندی که خودش تمایل داشته باشد و حتی مبتنی بر سفارش هم کار نکند، در عرصه انقلاب وارد شود، از دفاع مقدس تا جبهه انقلاب و … همکاری و از آثارشان استفاده کنیم. الان شبکه منسجمی از هنرمندان سراسر کشور در عرصه تجسمی است که با آنها در انجمن ارتباط داشته باشیم.
الان بانک جامعی از هنرمندان تجسمی انقلاب در دست است؟
در این چند سال گذشته با رویداد‌هایی که ما شاهدش بودیم، مثل جشنواره هنر مقاومت و ورکشاپ‌هایی که برگزارشد، طیف زیادی از هنرمندان با انجمن مرتبط و همکاری کردند و بانک اطلاعاتی سیزده تا پانزده هزار هنرمند را اطلاعاتشان را داریم منتها نه به این معنی که فکر کنید عضویت در انجمن دارند، منتها اینها همکاری کردند و در سطح کشور مشغول فعالیت‌های خود هستند و گاهی که ما برنامه و کاری داشته باشیم به ما کمک می‌کنند و ما هم از آثارشان می‌توانیم استفاده کنیم.
اشاره به جشنواره هنر انقلاب داشتید بهرحال ما در عرصه تجسمی جشنواره‌های متعدد و زیاد نداریم، جشنواره هنر انقلاب هم در دوره خود خوب و با کیفیت بوده که اساتید خوبی هم مسئولیت آن را برعهده داشتند الان رویکرد شما به برپایی این جشنواره چیست و آیا بنا دارید دو مرتبه راه ندازی اش کنید یا خیر.
بله ما تا الان شش دوره دوسالانه جشنواره هنرهای تجسمی مقاومت را برگزار کردیم سال گذشته هم می‌بایست برگزار می‌کردیم که به دلائلی نشد و امسال روی طرح آن کار می‌کنیم تا برای برگزاری هفدهمین دوره رایزنی می‌کنیم تا بتوانیم آن را اجرا کنیم تلاشمان این است که امسال برسانیم ولی احتمال آن هم زیاد است که اجرا سال بعد برگزار شود و فراخوان امسال منتشر و برگزاری سال گذشته باشد. فعلا برنام‌مان همان مسیر دوسالانه است.
ما الان امسال جشنواره تئاتر مقاومت و فیلم هم قطعی داریم و به همین دلیل به خاطر تراکم فعالیت‌ها احتمال آن می‌رود که تجسمی را برای سال آینده برگزار کنیم. برخی سیاست‌گذاری‌ها را هم مشخص کردیم و طراحی‌هایی شده است که آثار بدست مردم برسد و با بدنه جامعه آشنا باشد، حال تصمیم داریم با همکاری شهرداری ، تابلوهایی در سطح شهر، برپایی نمایشگاه‌ها در محیط‌هایی چون فرهنگسراها دراین راستا داشته باشیم تا نهادها و سازمان‌های دولتی هم روی دوری بیافتند تا از هنرمندان خرید آثار داشته باشند و در مجموعه‌هایشان از آنها استفاده شود. بهرحال دامنه هنرهای تجسمی به لحاظ فرم و شکل و موضوع تنوع زیادی دارد ، عرضه اینها به جامعه باید وسیع باشد حال دستورالعمل‌ها و طراحی‌هایی دراین راستا صورت دادیم تا این اتفاق بیافتد.
الان جشنواره‌های تجسمی خیلی‌هایشان با رویکرد فلسطین و غزه برپا می‌شود حتی جشنواره ونیز هم همینطور بود…
بله در بحث مقاومت هم مسئله فلسطین در همه ادوار وزن ویژه داشته خصوصا در بخش کاریکاتور که آثار بین‌المللی هم زیاد رسیده بود امسال هم همینطور است قطعا بخش فلسطین ویژه خواهد بود وکارویژه‌هایی خاص خواهد داشت.
در عرصه دانشگاهی برایمان بگویید چه ارتباطی با بدنه دانشگاهی دارید مخصوصا در عرصه هنرهای تجسمی ظرفیت‌ها زیاد است.
حقیقتا ما تا حالا سیستم آموزشی برای آموزش هنرجو و دانشجو نداشتیم، اما در ادوار گذشته ارتباط ما با دانشجویان خیلی خوب بوده، از برگزاری ورکشاپ‌ها و کارگاه‌ها با اساتید دانشگاه تا ارتباط با دانشجویان، منتها در این چند سال اخیر به خاطر برخی تغییرات سیاستی این ارتباط ضعیف شده و من تلاشم این است که در دوره خودمان دراین زمینه حرکتی انجام دهیم ،هم از جهت اینکه در سطح دانشجویی هم تولید اثر داشته باشیم ـ گرچه این را هم بگویم که ماموریت مجموعه انجمن هنرهای تجسمی تولید آثار فاخر و سطح حرفه‌ای است ـ شاید این خیلی از طریق فضای دانشجویی تامین نشود، اما از جهت نخبه یابی کردن و تعامل با بدنه دانشگاه و اینکه بتوانیم در فضای دانشگاه این اثر را بگذاریم که مبانی فکری انقلاب اسلامی و حرف انقلاب در عرصه هنر و از سوی دیگر به لحاظ تئوریک ضرورت دارد که برای جریان هنرهای تجسمی انقلاب پژوهش و مطالعه داشته باشیم که در قالب پایان نامه‌های دانشجویی خیلی می‌تواند اثربخش باشد تا ارتباطمان با دانشگاه‌ها احیا شود.
در بخش پژوهش این را هم بگویم که پژوهش در دل انجمن جایی دارد؟
تلاشمان این است که به سمت پژوهش برویم بالاخره در تجربه سالیان متوجه شدیم ، نیازهایی داریم که در عرصه نظری و پژوهشی باید مورد توجه قرار بگیرد، چالش‌هایی که پاسخش در پژوهش است. ما غیر از انجمن هنرهای تجسمی یک مجموعه مطالعات و رصد بنیاد روایت فتح هم داریم که مسئولیتش با بنده است و در قالب این مجموعه برای شکل دهی به پژوهش‌ها و حمایت از پایان‌نامه‌ها و نشست‌های علمی در عرصه هنر سینما، تئاتر، تجسمی و …باید کار کنیم.
نتیجه این مطالعات کجا منعکس می‌شود؟
اصل این مطالعات ویژه مدیران برای بحث‌های راهبردی است منتها یک درصدی از اینها هم قابلیت انتشار عمومی دارد که باید فرآوری شوند که بعضا اینها را به انتشار رساندیم اما پایگاه منسجم و واحدی در این زمینه نداشتیم . در حال حاضر پرتال بنیاد در حال راه اندازی است که این اتفاق بیافتد مشکلات حل خواهد شد.
آیا انجمن ارتباط خاصی با پیشکسوتان عرصه تجسمی دارد؟
عمده فعالیت انجمن در این سال‌ها در ارتباط و کمک گرفتن از پیشکسوتان انجام شده، ما جمعی از پیشکسوتان هنر انقلاب مثل مصطفی گودرزی، مرحوم حبیب الله صادقی و… را داریم که ارتباط خوبی با مجموعه دارند، در برنامه‌هایی مثل جشنواره‌ها همکاری داشتند الان هم جمعی از این دوستان جزو شورای سیاست گذاری و اندیشه ورزی انجمن هستند که ما با آنها در ارتباطیم ولی به زودی جلسات را شروع می‌کنیم و بیشتر فعالیت‌های انجمن براساس فعالیت آنها صورت گرفته است ، مثل آقای شیخ الحکما در عرصه مجسمه سازی و آقای میرهاشمی که در عرصه عکاسی مطرح هستند و …
در ارتباط با گنجینه هنرهای تجسمی هم برایمان بگویید الان چه شرایطی دارد و‌آیا مردم می‌توانند به بازدید آن بیایند.
در حال حاضر امکان بازدید نداریم فقط فضایی هست که آثار انبار شده و در شرایط خاص نگه داری می‌شوند، اما پیرو همین صحبتی که کردم تلاشمان این است روی عرضه آثار در جامعه کار کنیم این گنیجنه پشتوانه بزرگی است که آثار به طرق مختلف فرآوری و در بدنه جامعه و بازار مصرف مردم در هر جایی که می‌شود قاب عکس، طرح، لباس یا هرچیزی داشته باشند، الان هم طرح و برنامه‌هایی برای فرآوری این آثار داریم که در قالب‌های مختلف به بازار مصرف بیاید و از آنچه قابلیت دارد به پوشاک، لباس و محصولات لوازم تحریر، پوستر، قاب و کارهای فاخر در بازار مصرف مردم برسد .
قبلا انجمن تجربه این کار را نداشته و سازوکاری برای آن ندارد ما الان از صفر باید این سازوکار را ایجاد کنیم و آنچه در گنجینه است را در منظر مردم بیاوریم، اما اصل آثار که آنجا موجود است را به هیچ عنوان جایی واگذار نمی کنیم.
یکی از عواملی که باعث می‌شود تفکر انقلاب بتواند عمق و تنوع ساختار فکری‌اش را به جامعه نشان دهد همین آثار هستند که در فرم‌ها و شکل‌های مختلف به چشم مردم بیایند الان دایره آثاری که در دسترس مردم است اقشار مذهبی، انقلابی و کسانی که علاقه‌مند هستند عمدتا عکس‌های ساده هستند، یک دایره محدود از شهدا و بزرگان که در قالب هنرهای تجسمی از تصویر تا نقاشی و مجسمه خیلی سوژه‌ها متنوع است که موضوع اثر شدند و بسته به نوع، فرم و سبک هنرمندان به شکلی بروز و ظهور کردند مثلا برخی آثار تصویرسازی کودک است که اینها قابل استفاده در جا‌های مختلف هستند و اینها اگر جلوی چشم مردم باشند، کمک می‌کند به اینکه عمق تفکر انقلاب اسلامی فراتر از باور‌های سیاسی در قلب مردم خودش را نشان دهد و قدری ابتلائاتی که در اثر فضای رسانه و فضای رسمی داریم ، دفع شود.
در کنار این ما به بازار فروش هم خیلی فکر می‌کنیم که این آثار برای مجموعه و خود هنرمندان درآمد باشد و از این طریق هم تولید ثروت کنیم و هم اینکه کار‌ها مبتنی به بودجه‌های دولتی نباشد، واقعا این رسالت ما در عرصه هنر است.
گالری‌ها و نمایشگاه‌ها مخاطب خاص دارد خیلی استعداد استقبال مردمی ندارد ، همین الان هم که در موزه هنرهای معاصر نمایشگاهی با موضوع فلسطین برگزار می‌شود چند اثر کارهای گنجینه ما امانت گذاشته شده است منتها اینها ظرفیت‌هایشان محدود هستند و ما باید به فکر فضا‌های عمومی‌تر باشیم.
*طی این هفت ماهی که شما در عرصه تجسمی انقلاب مسئولیت گرفتید، برنامه‌ای که به نتیجه رسیده باشد، دارید؟
الان مهمترین بخش پروژه‌هایی است که شروع کردیم مثلا آرشیو انجمن تجسمی یا همان گنجینه را کار کارشناسی براساس هنرمند، سابقه تاریخی، کیفیت و فاکتور‌های دیگر دارد، ارزشگذاری کردیم و این در واقع یک مقدمه و نقطه عظیمتی است که بر برپایه آن ما بتوانیم کار را در بازار وارد کنیم.
جشنواره تجسمی هم امسال تکلیفش مشخص می‌شود، فعلا طرح‌های دیگر در مرحله مذاکره است، اما مهمترین رویکرد همین وارد بازار شدن هنرهای تجسمی است البته کار دشواری است و مشکلات زیادی دارد خیلی‌ها نظرشان ملاحظاتی دارد منتها داریم سعی می‌کنیم با همه ملاحظات قدم به قدم کار را شکل دهیم.
وضعیت بودجه هنرهای تجسمی در انجمن هنر انقلاب و بنیاد روایت چطور است؟
شرایط بدی نیست استعداد خوبی داریم ولی واقعیت در اولویت بندی اگر بخواهم بگویم و نسبت با سینما وزن زیادی ندارد و ما در حال رایزنی و مذاکراتی هستیم تا حوزه‌های مختلف بنیاد روایت به طور متوازن بودجه گذاری شود و اهمیت به تجسمی هم داده شود، بهرحال هنرهای تجسمی مزیت‌هایی هم نسبت به دیگر حوزه‌ها دارد مثل ارزان بودن و قابلیت سرعت عمل بالا که اگر حادثه‌ای همین الان اتفاق بیافتد در ربع ساعت هنرمندان دست به کار می‌شوند مثلا در همین ماجرای شهادت رییس جمهور دو روز بعد ما یک ورکشاپ دو روزه برگزار کردیم که از آن ده اثر اساتیدی و دو دانشجویی تولید شد و این یک سرعت عمل، استعداد و ظرفیت است و بنابراین در طول سال خیلی می‌توان در موضوعات مختلف کار کرد.
نکته پایانی؟
حوزه تجسمی در سال‌های اخیر دچار رکود و درجا زدن شد و به لحاظ هنری نیاز به یک جهش و شوک دارد، یک تحول خود هنرمندان دراین عرصه نیاز دارند مثل دهه شصت که هنرمندان خیلی فعال بودند. این اتفاق در عرصه موسیقی، سینما و بخش‌های دیگر هنر هم رخ داد که بخاطر جوشش ذوقی هنرمندان در مواجهه با یک تفکر جدید صورت گرفت. الان اگر می‌خواهیم در عرصه هنر افق‌های جدید کشف کنیم نیاز داریم که در زمینه تفکری هنرمندانمان یک جنبشی در وجودشان رخ دهد.
source