تلسکوپ فضایی اکس‌ریسم؛ تحولی شگرف در دانش اخترفیزیک

تلسکوپ فضایی اکس‌ریسم (XRISM) با ارائه جزئیات بی‌سابقه‌ای از ساختار، حرکت و دما در پدیده‌های کیهانی همچون ابرنواخترها و سیاهچاله‌ها، تحولی شگرف در دانش اخترفیزیک ایجاد کرده است.

به گزارش سرویس اخبار نجوم رسانه فناوری تکنا، سیاهچاله‌های کلان‌جرم و بقایای ستارگان عظیم که در انفجارهای ابرنواختری متلاشی شده‌اند، دو نمونه از پدیده‌های کیهانی هستند که مقادیر عظیمی انرژی آزاد می‌کنند و در طیف پرتو ایکس درخشان هستند. اکس‌ریسم، با قابلیت‌های منحصر به فرد خود در تصویربرداری و طیف‌سنجی پرتو ایکس، به بررسی این پدیده‌ها پرداخته و اطلاعات ارزشمندی را در مورد آن‌ها به دست آورده است.

در نخستین مشاهدات خود، اکس‌ریسم توانسته است ساختارهای پیچیده و دینامیک پلاسمای داغ اطراف یک سیاهچاله و بقایای یک ابرنواختری را با دقت بسیار بالایی آشکار کند. این دستاوردها نشان‌دهنده توانایی بالای این تلسکوپ فضایی در مطالعه پدیده‌های پرانرژی کیهان است.

یکی از اهداف اولیه اکس‌ریسم، مطالعه بقایای ابرنواختری N132D واقع در ابر ماژلانی بزرگ بوده است. این بقایا که حاصل انفجار یک ستاره عظیم در حدود 3000 سال پیش است، یک حباب عظیم از گاز داغ را در فضا ایجاد کرده است. با استفاده از ابزار Resolve، اکس‌ریسم توانست ساختار پیچیده این بقایا را آشکار کند. برخلاف تصورات قبلی که این بقایا را به شکل یک کره کامل تصور می‌کردند، مشاهدات اکس‌ریسم نشان داد که N132D شکلی شبیه به یک حلقه یا دونات دارد. همچنین، با استفاده از اثر دوپلر، دانشمندان توانستند سرعت حرکت گازهای داغ در این بقایا را اندازه‌گیری کنند و دریافتند که این گازها با سرعت بسیار بالایی در حال گسترش هستند.

یکی دیگر از کشفیات مهم اکس‌ریسم، شناسایی آهن با دمای بسیار بالا در بقایای N132D بود. این آهن در اثر انفجار ابرنواختری و امواج شوک ناشی از آن تا دمای ده میلیارد درجه کلوین گرم شده بود. این پدیده که پیش‌بینی‌های نظری آن وجود داشت، برای اولین بار به طور مستقیم توسط اکس‌ریسم مشاهده شد.

مطالعه بقایای ابرنواختری مانند N132D به ما کمک می‌کند تا فرآیندهای تکامل ستارگان و تولید عناصر سنگین در کیهان را بهتر درک کنیم. همچنین، این مشاهدات نشان می‌دهند که اکس‌ریسم ابزاری بسیار قدرتمند برای مطالعه پدیده‌های پرانرژی کیهانی است و می‌تواند به ما کمک کند تا به پرسش‌های اساسی درباره جهان هستی پاسخ دهیم.
برای مشاهده تازه ترین خبرها به صفحه اخبار علمی رسانه تکنا مراجعه کنید.