صفر تا صد اتصال ذهن انسان به رایانه | مغز شما به‌زودی به وای‌فای متصل می‌شود!

ایلان ماسک، کارآفرین پرحاشیه دنیای فناوری، در سال ۲۰۱۶ شرکت نورالینک (Neuralink) را تأسیس کرد؛ شرکتی که هدف آن تنها تولید یک گجت فناورانه نیست، بلکه رؤیای اتصال مغز انسان به رایانه را دنبال می‌کند. نورالینک می‌خواهد مغز انسان را به رایانه متصل کند؛ رؤیایی که تاکنون فقط در فیلم‌های علمی‌تخیلی دیده بودیم، اما حالا به‌طور جدی در حال تحقق است.

آغاز ماجراجویی؛ از ایده تا تأسیس نورالینک

نورالینک فعالیت خود را با تمرکز بر توسعه تراشه‌ای آغاز کرد که بتواند اطلاعات را مستقیماً از مغز دریافت کرده یا به آن ارسال کند.  ماسک معتقد بود که بشر برای مقابله با هوش مصنوعی فوق‌پیشرفته باید خودش را به سطحی بالاتر برساند. به‌گفته او، اتصال مغز به ماشین تنها راه «هم‌زیستی» با هوش مصنوعی خواهد بود.

در سال ۲۰۱۹، نورالینک نخستین کنفرانس رسمی خود را برگزار کرد. ماسک و تیمش در آن رویداد، از نمونه اولیه تراشه‌ای رونمایی کردند که قابلیت ثبت سیگنال‌های مغزی را داشت. همان سال، نخستین آزمایش‌های حیوانی روی خوک‌ها انجام شد و موفقیت‌آمیز بودن خواندن سیگنال‌های مغز به‌صورت زنده به نمایش گذاشته شد.

تراشه N1؛ قلب پروژه نورالینک

تراشه اصلی که نورالینک توسعه داده، با نام N1 شناخته می‌شود. این تراشه اندازه‌ای معادل یک سکه کوچک دارد و از طریق یک جراحی کم‌تهاجمی، درون جمجمه انسان قرار می‌گیرد. از جمله ویژگی‌های کلیدی این تراشه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• توانایی خواندن و ارسال سیگنال‌های الکتریکی مغز
• قابلیت اتصال بی‌سیم به دستگاه‌های دیگر
• حفظ عملکرد در بلندمدت بدون آسیب به بافت مغز

همچنین تیم نورالینک ربات جراحی پیشرفته‌ای به نام R1 طراحی کرد تا فرآیند نصب تراشه با دقت بالا و کمترین خطا انجام شود.

نخستین آزمایش انسانی؛ یک گام تاریخی

پس از سال‌ها آزمایش روی حیوانات و دریافت مجوزهای لازم از سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، در ژانویه ۲۰۲۴، نورالینک نخستین تراشه خود را روی یک انسان نصب کرد. ایلان ماسک این اتفاق را در پست توییتری‌اش «لحظه‌ای تاریخی» توصیف کرد که عملکرد تراشه موفقیت‌آمیز بوده است.

به‌گفته نورالینک، داوطلب انسانی توانست با استفاده از تراشه، نشانگر کامپیوتر را تنها با فکر خود کنترل کند. این اتفاق توجه رسانه‌ها، پزشکان و متخصصان حوزه علوم اعصاب را به‌شدت جلب کرد.

کاربردهای احتمالی نورالینک؛ از درمان تا ارتقاء مغز

اگرچه هنوز فاصله زیادی تا استفاده عمومی از نورالینک باقی مانده، اما کاربردهای بالقوه این فناوری شگفت‌انگیز هستند:
• درمان آسیب‌های نخاعی: بازگرداندن توان حرکتی به بیماران مبتلا به فلج
• درمان اختلالات عصبی: کنترل بیماری‌هایی مانند پارکینسون و صرع
• ارتباط مغز و ماشین: امکان تایپ، کنترل وسایل یا حتی ارتباط بی‌کلام
• افزایش توان ذهنی: ارتقاء ظرفیت حافظه، یادگیری سریع‌تر و پردازش هم‌زمان اطلاعات

چالش‌ها و انتقادات؛ همه‌چیز در کنترل نیست

با وجود جذابیت‌های علمی و تبلیغاتی، نورالینک با انتقادهای جدی نیز روبه‌روست. برخی متخصصان نگران ایمنی جراحی مغز، احتمال نشت اطلاعات مغزی و دخالت شرکت‌های خصوصی در ذهن انسان‌ها هستند.

همچنین گزارش‌هایی مبنی بر آزمایش‌های دردناک روی حیوانات، واکنش‌های منفی گسترده‌ای در میان فعالان حقوق حیوانات به همراه داشته است. ماسک در پاسخ به این انتقادها اعلام کرده که همه آزمایش‌ها طبق استانداردهای اخلاقی انجام شده‌اند و هدف نهایی، کمک به انسان‌هاست.

جمع‌بندی؛ نورالینک، فناوری آینده یا بازی خطرناک؟

نورالینک یکی از بحث‌برانگیزترین پروژه‌های علمی قرن حاضر است. این تراشه می‌تواند مسیر درمان بسیاری از بیماری‌ها را متحول کند و حتی در آینده، مفهوم «یادگیری» و «ارتباط» را از نو تعریف کند. با این حال، هنوز سؤالات زیادی درباره اخلاق، ایمنی، و کنترل داده‌ها مطرح است که پاسخی قطعی برایشان وجود ندارد.

چه این پروژه موفق شود یا نه، نورالینک آغازگر عصر جدیدی در تعامل انسان و ماشین به شمار می‌رود؛ عصری که هوش، حافظه و هویت ما ممکن است دیگر فقط درون جمجمه‌مان نباشد.