گردش نوستالژیک فناوری در موزه کامپیوتر تهران

در دل شهر، جایی وجود دارد که می‌توان مسیر تحول دنیای دیجیتال در ایران را لمس کرد؛ جایی که هر دستگاه، هر قطعه و هر تصویر، داستان نوآوری، خلاقیت و پیشرفت بشر را روایت می‌کند. موزه کامپیوتر ایران، پلی است میان گذشته و آینده فناوری؛ جایی که از اولین کامپیوترهای وارداتی تا مدرن‌ترین فناوری‌های روز، همه کنار هم قرار گرفته‌اند تا بازدیدکننده نه تنها تاریخ، بلکه روح نوآوری و تلاش انسان را حس کند. همراه با گزارش گویا آی‌تی، سفری جذاب در زمان و تکنولوژی خواهیم داشت و دنیای پنهان کامپیوترهای ایران را کشف می‌کنیم. همراه ما باشید.

ماجرای تولد موزه کامپیوتر در شرق تهران

پروژه طراحی و ساخت موزه کامپیوتر ایران از سال ۱۴۰۰ شروع شد و با توسعه تیم، در بهمن ماه سال ۱۴۰۲ افتتاح شد. برخلاف تمامی موزه‌های ایران که در مرکز شهر هستند و علاقمندان و گردشگران عموماً برای بازدید از موزه‌ها به مرکز شهر مراجعه می‌کنند، این موزه در شرق تهران افتتاح شد؛ جایی نام‌آشنا برای اهالی فناوری، که دقیقا در طبقه همکف ساختمان ندارایانه قرار دارد. این ساختمان جزئی از تاریخ کامپیوتر در ایران است، زیرا در آن و با تلاش‌های این شرکت بود که اولین بار خدمات عمومی اینترنت دیال‌آپ به ایرانیان ارائه شد. موزه کامپیوتر ایران در منطقه ۴ تهران واقع شده است. برای رفتن به موزه، ابتدا وارد خیابان استاد حسن بنا شوید و در اواسط خیابان، ساختمان بزرگ و سفید ندایارانه را مشاهده خواهید کرد. موزه کامپیوتر ایران در طبقه هم‌کف این ساختمان قرار دارد.

آدرس: خیابان استاد حسن بنا (مجیدیه) شمالی، روبه‌روی مرکز مخابرات تندگویان، پلاک ۶۰۳، ساختمان ندارایانه، طبقه هم‌کف.

شماره تماس: ۰۹۹۶۱۹۰۲۵۱۵

لوکیشن موزه کامپیوتر ایران در گوگل‌مپ

کانال تلگرامی موزه کامپیتور 

اینستاگرام موزه کامپیوتر

ساعت زمان بازدید از موزه کامپیوتر

موزه کامپیوتر ایران، به جز روزهای شنبه و سه‌شنبه، از ساعت ۱۵ تا ۲۰ پذیرای بازدیدکنندگان است. اگر روزی خسته‌کننده را پشت سر گذاشته‌اید، می‌توانید عصر خود را در فضایی پویا، هیجان‌انگیز و صمیمی بگذرانید و از دنیای جذاب و مدرن کامپیوترها لذت ببرید.

آشنایی با موزه کامپیوتر ایران

وقتی وارد موزه کامپیوتر ایران می‌شوید، روی در ورودی آن نوشته شده: «این موزه روایت‌گر داستان انسان و ماشین است.»

همان لحظه که وارد می‌شوید، با یک دستگاه محاسباتی مواجه می‌شوید و ماجراجویی شما آغاز می‌شود. می‌توانید مانند یک مامور آمارگیری در قرن نوزدهم، یک کارت بردارید، داده‌های خود را روی کارت پانچ کنید و آن را وارد حافظه مکانیکی دستگاه نمایید. این تجربه، اولین تعامل شما با موزه است و در طول بازدید بارها تکرار می‌شود، چرا که تعداد دستگاه‌های تعاملی موزه از ابزارهای صرفاً تاریخی و نمایشی، تعاملی‌تر هستند.

با ورود به بخش نمایشگاه دائمی موزه کامپیوتر ایران، سفری را آغاز می‌کنید که در آن داستان پرفراز و نشیب انسان و ماشین برای شما بازگو می‌شود؛ داستانی که در ایران از سال ۱۳۲۹ آغاز شد. در ادامه، مسیر داستان تکنولوژی را مشاهده خواهید کرد.

در بخشی از موزه کامپیوتر ایران، تصویری چشم‌گیر از یک دستگاه مکانیکی چوبی به نمایش درآمده که مفاهیم پایه‌ای محاسبات را به‌صورت ملموس و آموزشی ارائه می‌دهد. این دستگاه با مجموعه‌ای از اهرم‌ها و مسیرهای پیچیده، نحوه عملکرد سیستم‌های عددی را شبیه‌سازی می‌کند و بازدیدکنندگان را با اصول محاسبات ده‌دهی و دودویی آشنا می‌سازد.

در کنار این دستگاه، توضیحاتی به زبان‌های فارسی و انگلیسی درباره تاریخچه ابزارهای محاسباتی ارائه شده است؛ از اختراع خط‌کش محاسبه در سال ۱۶۲۱ توسط ویلیام آوترد (William Oughtred) تا ماشین‌حساب مکانیکی بلز پاسکال در سال ۱۶۴۲. همچنین تفاوت میان سیستم‌های عددی ده‌دهی و دودویی، که اساس پردازش داده در رایانه‌های امروزی هستند، به‌روشنی بیان شده است.

این تصویر نمادی از پیوند میان گذشته و حال فناوری است؛ جایی که ابزارهای ساده و مکانیکی، پایه‌گذارِ دنیای پیچیده و دیجیتال امروز شده‌اند. این بخش از تاریخ در موزه کامپیوتر ایران زنده نگه داشته شده تا نسل‌های آینده با آن آشنا شوند.

داستان هیجان انگیز ماشین حساب ها

اگر علاقه‌مند به داستان خط‌کش‌ها، چرتکه‌ها و ماشین‌حساب‌ها هستید، این بخش از گزارش گویا آی‌تی را از دست ندهید. در قرن نوزدهم، تلاش‌هایی برای ساخت ماشین‌هایی انجام شد که بتوانند محاسبات ریاضی را به‌صورت خودکار انجام دهند. چارلز ببیج با طراحی «موتور تحلیلی» پایه‌گذار مفهومی شد که بعدها به رایانه‌های امروزی تبدیل شد. آدا لاولیس، با نوشتن الگوریتم‌هایی برای این ماشین، به‌عنوان نخستین برنامه‌نویس شناخته می‌شود. این تلاش‌ها آغازگر عصری بودند که در آن ماشین‌ها توانستند فکر کنند، محاسبه کنند و به انسان در حل مسائل پیچیده کمک کنند.

در ادامه تصاویر جذاب این بخش از موزه را مشاهده می کنید.

داستان اولین کارتخوان‌ها و خودپردازهایی که در دنیا و ایران متولد شدند را در ادامه مشاهده می‌کنید.

سه نسل، سه مانیتور؛ روایت تحول نرم‌افزار در گذر زمان

در یکی از جذاب‌ترین بخش‌های موزه کامپیوتر، سه مانیتور بزرگ کنار هم قرار گرفته‌اند که سیر تحول نرم‌افزارها را در سه نسل مختلف به تصویر می‌کشند. روی این نمایشگرها می‌توان از برنامه‌های کاربردی ساده مانند دانلود منیجرها و پلیرهای اولیه تا نرم‌افزارهای گرافیکی پیشرفته مثل فتوشاپ، مرورگرها و ابزارهای آفیس، و حتی اپلیکیشن‌های مدرن امروزی را مشاهده کرد. این بخش به‌نوعی تاریخچه‌ای زنده از رشد و تغییر نیازهای کاربران و پیشرفت فناوری نرم‌افزار را پیش چشم بازدیدکنندگان قرار می‌دهد.

از کامپیوترهای اولیه تا دنیای دیجیتال امروز

در بخشی دیگر از موزه، بازدیدکننده با مسیری جذاب روبه‌رو می‌شود که داستان پیدایش کامپیوترها از نخستین ماشین‌های محاسباتی مکانیکی تا رایانه‌های پیشرفته امروزی را روایت می‌کند. در این مسیر می‌توان تکامل سخت‌افزارها را دنبال کرد؛ از دستگاه‌های عظیم و سنگین اولیه تا لپ‌تاپ‌ها و گجت‌های هوشمند سبک و پرقدرت امروز. هر ایستگاه از این مسیر نمادی از یک دوره مهم در تاریخ فناوری است و نشان می‌دهد چگونه ایده‌های ساده و ابتدایی راه را برای دنیای دیجیتال پیشرفته امروز هموار کردند.

در این بخش از موزه، تحولی که گوشی‌ها طی سال‌ها پشت سر گذاشته‌اند به نمایش درآمده است. از گوشی‌های بزرگ و سنگین اولیه که تنها قابلیت تماس و پیام کوتاه داشتند تا گوشی‌های هوشمند امروزی با صفحه‌نمایش لمسی، دوربین‌های پیشرفته و اپلیکیشن‌های بی‌شمار، همه در اینجا قابل مشاهده‌اند. بازدیدکنندگان می‌توانند مسیر تکامل طراحی، قابلیت‌ها و فناوری‌های موبایل را به‌طور ملموس دنبال کنند و ببینند چگونه گوشی‌ها از ابزار ارتباطی ساده به مرکز زندگی دیجیتال تبدیل شده‌اند.

کپی‌رایت یا کپی‌لفت؟ روایت یک دوگانگی در عصر اطلاعات

در بخش بعدی موزه، سفری بصری و مفهومی به تاریخچه مالکیت فکری در جهان و ایران خواهید داشت. خط زمانی از دهه ۱۹۶۰ تا ۲۰۲۰، تحولات مهم در حوزه کپی‌رایت و ظهور جنبش‌های آزادی نرم‌افزار را مرور می‌کند.شاهد تصویری از ریچارد استالمن، بنیان‌گذار جنبش نرم‌افزار آزاد، در کنار فعالان این حوزه هستید. نمادی از مقاومت در برابر انحصار اطلاعات و دفاع از آزادی دیجیتال.

در پایین تصویر، پنگوئن لینوکس با شعار «Copyright vs Copyleft» ظاهر شده و تضاد میان محدودیت‌های قانونی و آزادی‌های مشارکتی را به‌خوبی به تصویر می‌کشد.

اما در ایران، داستان کپی‌رایت با چالش‌هایی جدی روبه‌روست. عدم عضویت در کنوانسیون‌های بین‌المللی، ضعف قوانین داخلی، و نبود فرهنگ عمومی حمایت از حقوق مؤلف، باعث شده آثار ایرانی در سطح جهانی بی‌دفاع باقی بمانند.

از کلیدهای مکانیکی تا پردازش دیجیتال: تاریخچه ماشین تایپ

در یکی از بخش‌های موزه، ماشین‌های تایپ قدیمی به نمایش درآمده‌اند که تاریخچه نوشتن مکانیکی را روایت می‌کنند. بازدیدکنندگان می‌توانند روند تکامل این دستگاه‌ها را از نمونه‌های سنگین و دستی اولیه تا مدل‌های نیمه‌خودکار و برقی دنبال کنند. این بخش نشان می‌دهد چگونه ماشین‌تایپ، پیش‌درآمد کامپیوترهای مدرن و ابزارهای پردازش متن امروزی شد و نقش مهمی در سرعت بخشیدن به نوشتار و مدیریت اطلاعات داشت.

از واکمن تا پلیر دیجیتال: سفر نوستالژیک دنیای موسیقی

در این بخش از موزه، مجموعه‌ای از پلیرهای قدیمی شامل سی‌دی‌پلیرها، واکمن‌ها و دیگر دستگاه‌های پخش موسیقی به نمایش درآمده است. بازدیدکنندگان می‌توانند تکامل فناوری پخش صدا را از ابزارهای قابل‌حمل اولیه با کاست و سی‌دی تا پلیرهای دیجیتال و مدرن امروز مشاهده کنند. بازدیدکنندگان در این بخش تجربه‌ای نوستالژیک را لمس می‌کنند؛ جایی که موسیقی و سرگرمی با تکنولوژی رشد کرده و وارد زندگی روزمره شده‌اند.

در این تصویر، بلوک آغازین بیت‌کوین یا همان Genesis Block (بلوک آغازین) به نمایش درآمده است؛ نقطه‌ای تاریخی که در سوم ژانویه ۲۰۰۹ با پیام معروف «Chancellor on brink of second bailout for banks» آغاز شد. این پیام، نه‌تنها آغازگر فناوری بلاک‌چین بود، بلکه نقدی صریح بر نظام مالی سنتی و بحران‌های بانکی آن زمان محسوب می‌شود.

صفحه دیجیتال با گرافیکی از کره زمین و خطوط سبز، نمادی از تراکنش‌های جهانی و شبکه‌های غیرمتمرکز است. در کنار آن، پنل چاپی شامل متن فارسی و انگلیسی، کد هگزادسیمال (Hexadecimal Code) بلوک اولیه را نمایش می‌دهد؛ داده‌ای که پایه‌گذار اولین رمزارز جهان شد.

این نمایشگاه، بازدیدکننده را با ریشه‌های فلسفی و فنی رمزارزها آشنا می‌کند؛ جایی که اعتماد از نهادهای متمرکز به الگوریتم‌های رمزنگاری منتقل شد.

تولد رمزارزها؛ بلوک آغازین بیت‌کوین

روی یکی از دیوارهای موزه، راهنمایی تصویری پنج بخش کلیدی از دنیای رمزارزها را به زبان ساده توضیح می‌دهد. این بخش‌ها از معرفی سیستم پولی غیرمتمرکز تا زیرساخت‌هایی مانند بلاک‌چین، کیف پول دیجیتال و صرافی‌ها را پوشش می‌دهند. همه این عناصر با هم اکوسیستم مالی نوینی را شکل می‌دهند.

بخش «ارزش رمزارز» تفاوت بنیادین آن را با ارزهای سنتی نشان می‌دهد؛ ارزشی که نه از طلا یا دولت، بلکه از عرضه و تقاضا، کاربرد و اعتماد کاربران به دست می‌آید. این بخش همچنین مفهوم «پشتوانه» در رمزارزها را توضیح می‌دهد: برخی از آن‌ها دارایی‌های فیزیکی را پشتوانه خود قرار می‌دهند و برخی صرفاً بر پایه الگوریتم‌های رمزنگاری عمل می‌کنند.

از پیکسِل تا گرافیک مدرن: سفر کنسول‌های بازی

در این بخش از موزه، کنسول‌های بازی ویدیویی از نسل‌های اولیه تا مدل‌های پیشرفته امروزی به نمایش درآمده‌اند. بازدیدکنندگان می‌توانند سیر تحول بازی‌های ویدیویی، طراحی کنسول‌ها و تجربه‌های گیمینگ را دنبال کنند. این بخش از موزه کامپیوتر، مسیر تحول بازی‌ها را نشان می‌دهد؛ از بازی‌های ساده دوبعدی تا کنسول‌های مدرن سه‌بعدی. چگونه سرگرمی دیجیتال در طول زمان پیشرفت کرده و نقش مهمی در فرهنگ و فناوری روزمره پیدا کرده است.

پلی میان تاریخ فناوری و دنیای دیجیتال امروز

موزه کامپیوتر ایران تنها یک فضای نمایشگاهی نیست؛ بلکه سفری در زمان است که گذشته، حال و آینده فناوری را به هم پیوند می‌زند. هر بخش از این موزه، یادآور تلاش‌های انسان برای ساده‌تر کردن زندگی و گسترش مرزهای دانش است؛ از نخستین ماشین‌های محاسباتی و ابزارهای ابتدایی گرفته تا ظهور رمزارزها و دنیای دیجیتال امروز. این موزه نشان می‌دهد که چگونه ایده‌های کوچک و ابتکاری، مسیر پیشرفت بشر را رقم زده و ابزارهایی را خلق کرده‌اند که امروز زندگی ما را شکل می‌دهند.

بازدید از موزه کامپیوتر ایران فرصتی است برای لمس تاریخ فناوری، درک اهمیت نوآوری و الهام گرفتن برای آینده. اگر به دنبال تجربه‌ای متفاوت و آموزشی هستید، این موزه یکی از بهترین مقصدها برای شما خواهد بود؛ جایی که گذشته و آینده دست در دست هم داده‌اند تا داستان انسان و ماشین را روایت کنند.