جوان آنلاین: پاتوق معتادان در شمال‌غرب تهران اکنون به یک اکوپارک عمومی تبدیل شده‌است. دهه‌ها بود که کسی زورش به معتادان فرحزاد نمی‌رسید. اقدامات شهرداری تهران حالا این پاتوق چندین‌ساله را به یک تفرجگاه عمومی تبدیل کرده‌است. «اکوپارک فرحزاد»؛ عنوانی که مدت‌هاست تصاویر ذهنی شهروندان را نسبت به رود دره فرحزاد که تا دو سال پیش آبستن آسیب‌های اجتماعی بود و سایه سیاه حضور معتادان متجاهر مانع رقص و خودنمایی درختان سبز سر به فلک کشیده‌اش می‌شد، تغییر داده است.
رود دره فرحزاد در شمال پایتخت قرار دارد و حدودا دو سالی می‌شود که از هرگونه آسیب اجتماعی که چهره‌اش را کدر و بدمنظر ساخته بود، پاکسازی شده و با تمهیدات صورت گرفته قرار است با سه فاز متفاوت و تحت عنوان اکوپارک متولد شود و با فضا‌های سبز و درختان بستری باشد برای دوستداران محیط‌زیست.
اکو پارک چیست؟!
اکوپارک، محیطی است که در آن فعالیت‌های تفرجی، همگام با شناسایی و چگونگی برخورد با مسائل زیست محیطی از جنبه‌های گوناگون آموزش همگانی صورت می‌گیرد. هدف اصلی اکوپارک‌ها فراهم آوردن پشتوانه‌های اقتصادی، علمی و زیست‌محیطی مناسب برای آموزش عمومی و ایجاد فرهنگ صحیح محیط‌زیستی است. با توجه به زمینه‌ها و روند توسعه در کشور و با توجه به مشکلات زیست‌محیطی موجود و نیز تأثیرات ازدیاد روز‌افزون جمعیت و رشد پرشتاب فناوری و در پی آن افزایش مصرف و تولید انواع زباله و پساب‌های خانگی و صنعتی، ضرورت طراحی و اجرای چنین طرحی در پایتخت اجتناب‌ناپذیر است.
چرا دره فرحزاد اکو پارک شد؟
در این دوره از مدیریت شهری با تکیه بر قابلیت‌های موجود در رود دره فرحزاد و کاربری‌های متنوع و مفید، تأسیس این‌گونه فضا‌های تفرجی زیست‌محیطی شهری برای حرکت در جهت توسعه پایدار شهری لازم بود و با توجه به نکاتی از قبیل: تعیین اهداف هر طرح و تطابق آن با اهداف زیست‌محیطی، همخوانی فعالیت‌ها با یکدیگر، استفاده از امکانات و موقعیت‌های مکانی، اجتماعی و مدیریتی برای مطرح کردن کاربری‌های فراغتی – آموزشی در نظر گرفته شد.
از حذف کارتل‌های مواد مخدر تا تصفیه فاضلاب ورودی به رودخانه
رفع آسیب‌های وارد به اکوسیستم رود دره‌ای شامل حذف کارتل‌های مواد مخدر در محدوده و حذف معتادان متجاهر و کجرو‌های اجتماعی، جمع‌آوری پسماند از سطح دره و مدیریت پسماند، تصفیه فاضلاب ورودی به رودخانه و بازچرخانی آن در محل، حذف سکونتگاه‌های غیرقانونی، جمع‌آوری آوار برجای مانده از سکونتگاه‌های غیرقانونی، شیب‌های دره، محافظت از سواحل رودخانه، بازیایی پوشش گیاهی مطابق با بوم و اقلیم منطقه، ایجاد زیستگاه و همچنین امکان ورود گردشگر طبیعت با ایجاد مسیر‌های تردد پیاده، پل‌های چوبی و سنگی، باغچه‌های گونه‌شناسی، یادواره‌های طبیعت و تاریخ، دوچرخه سواری کوهستان و ایجاد مرکز تجربه طبیعت برای کودکان از چشم‌انداز‌های این طرح بزرگ است که به صورت مستمر درحال ریل‌گذاری است.
اولین گام در تاریخ شهرسازی ایران برای ایجاد زیرساخت سبز- آبی
طرح ژینایی رود دره فرحزاد، حد فاصل دالاغر (ابتدای کوهستان فرحزاد) تا همیلا (ابتدای پارک نهج‌البلاغه) در دست اجرا است. مساحت محدوده پروژه به سطح تقریبی ۱۵۷ هکتار و طول تقریبی ۵ کیلومتر در دست اجراست. از جمله دلایل اجرای این پروژه می‌توان به نیاز وافر شهر به زیرساخت سبز- آبی نام برد. با اجرای این طرح، اولین گام در تاریخ شهرسازی ایران برای ایجاد زیرساخت سبز- آبی رقم می‌خورد. همچنین این پروژه باعث اضافه شدن پهنه عرصه حیات‌وحش به پهنه‌های شهری می‌شود.
تغذیه آبخوان دشت تهران و کنترل بحران فرونشست دشت تهران
ارتقای امنیت اجتماعی شهر با برقراری تعامل شهروندان با فضای رود دره و حذف فضای پنهان شهری و حرکت به سمت تغذیه آبخوان دشت تهران و کنترل بحران فرونشست دشت تهران (با حفظ بستر طبیعی رودخانه، تصفیه فاضلاب در محل و رهاسازی بخش عمده‌ای از آن در بستر رودخانه) و همچنین فعال شدن اکوسیستم ژینا شده به عنوان کاتالیزوری برای نوسازی و بهسازی بافت ناکارآمد شهری با بهره‌مندی از اشتغال و اقتصاد درون‌زا از دیگر مزایای پروژه رود دره فرحزاد است.
علی محمد مختاری، مدیر عامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران با تأکید بر اینکه فاز نخست اکوپارک رود دره فرحزاد تا پایان فصل پیش رو به بهره‌برداری خواهد رسید، در خصوص جغرافیای این اکوپارک گفته است: پروژه ژینایی رود دره فرحزاد در فاز یک به مساحت ۵۴ هکتار مشترک بین مناطق ۲ و ۵ شهرداری تهران در منطقه روستای فرحزاد از سوی سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران در حال احداث است. این پروژه در ضلع شمال به مسیر منتهی به امامزاده داوود، در ضلع شرق به خیابان بهشت و شهرک نفت، در ضلع جنوب به بزرگراه یادگار امام (ره) منتهی می‌شود.
مطالعات احیا و ساماندهی رود دره‌های فرحزاد
در حالی طرح ژینایی رود دره فرحزاد تحت عنوان «مطالعات احیا و ساماندهی (ژینایی) رود دره‌های فرحزاد در دستور کار شهرداری تهران قرار گرفت که چشم‌انداز‌های آن عبارتند از ایمن‌سازی رودخانه و مسیل، بهبود اکوسیستم شهری در محدوده حریم اکولوژیکی، فرهنگ‌سازی و هوشیارسازی اجتماعی نسبت به مسائل زیست‌محیطی و برقراری ارتباط شهر، شهروندان و رودخانه، احیای جریان کمی و کیفی پایه و تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، محرک توسعه و نوسازی بافت فرسوده در حوزه مداخله مؤثر رودخانه.
ایجاد قطب جدید گردشگری در شمال‌غرب تهران
از آنجایی که این طرح از سه فاز تشکیل شده‌است، گفتنی است بازه اول طرح ژینایی رود دره فرحزاد در حال حاضر در دست اجراست. هدف از اجرای آن ایجاد فضایی به صورت پارک طبیعی جهت حفظ محیط‌زیست و گونه‌های جانوری مانند روباه، سنجاب و سایر پرندگان بومی و همچنین جایگزینی جهت استفاده ساکنا‌ن شهر تهران از این محیط طبیعی به جای جاجرود، دماوند و جاده چالوس بوده و به نوبه خود به عنوان قطب گردشگری منطقه شمال‌غرب تهران به شمار می‌آید.
ایمن کردن تهران در برابر سیل
نکته حائز اهمیت این است که ساختار طبیعی رود دره‌های شهر تهران، تنها ساختار تحقق مدیریت یکپارچه سیل شهر تهران است. ساختار طبیعی رود دره‌ها امکان ایمن کردن شهر تهران در برابر هر دو پدیده ایجاد سیل در تهران یعنی «سیل ناگهانی» و «سیل واریزه‌ای» را فراهم می‌کند و همزمان امکان بهره‌مندی محیط‌زیست شهر تهران را از سیل مانند تغذیه آبخوان نیز دارد. در واقع می‌توان گفت این رودخانه‌ها، ریه‌های تنفسی شهر هستند، به نحوی که کریدور جریان هوای محلی کوهستان به داخل دشت تهران را عهده‌دارند. این نقش رودخانه‌ها در شرایط حدی وارونگی هوا، بسیار حائز اهمیت است.
مسیر‌های دسترسی به رود دره فرحزاد
مدیر عامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری تهران در مورد مسیر‌های دسترسی به پروژه رود دره فرحزاد اظهار کرده‌است، با توجه به قرارگیری پروژه بین بزرگراه اشرفی اصفهانی و یادگار امام ورودی اصلی از سمت خیابان سیمون بولیوار از دو جهت در نظر گرفته شده‌است. یکی از ورودی‌ها از سمت غرب محدوده و از طریق خیابان بهشت و دیگری از سمت شرقی و از طریق خیابان آبشار در نظر گرفته شده‌است.
البته در این طرح عظیم به فضای احداث پارکینگ به منظور رفاه حال شهروندان نیز توجه شده‌است، بنابراین در طرح دو پارکینگ برای پارک وسایل نقلیه گردشگران در نظر گرفته شده؛ یکی پارکینگ غربی که دسترسی آن از سمت خیابان بهشت است و پارکینگ دیگر که دسترسی آن از سوی خیابان آبشار خواهد بود.
گفتنی است فاز اول مجموعه تفرجی اکوپارک رود دره فرحزاد در آبان ماه افتتاح خواهد شد.
source