الهام بهروزی
گردشگری غذا یکی از گونه‌های پرطرفدار صنعت گردشگری است که
سهم بسزایی را در توسعه گردشگری یک منطقه ایفا می‌کند. در گردشگری غذا، گردشگران
با غذاهای جدید و متنوعی مواجه می‌شوند که رنگ، طعم و شکل این خوراکی‌ها انگیزه
چاشت را در آنها تقویت می‌کند. بدیهی است ایران با بیش از دو هزار و 500 غذا و
109 نوشیدنی و تنقلات و شیرینی، همیشه برای گردشگران کشوری خوشمزه و خوش‌طعم بوده
است؛ چراکه این سرزمین به‌دلیل جای دادن اقوام مختلف و خرده‌فرهنگ‌های گوناگون از
تنوع بسیار بالایی در حوزه غذا برخوردار است که گیلک‌ها با پخت بیش از 400 غذای
محلی در صدر جدول تنوع غذایی ایران قرار دارند.
در این میان، در جنوب کشور نیز استان بوشهر به‌دلیل تعدد
غذایی، جایگاه خوبی را در حوزه پخت غذاهای محلی دارد که اغلب این غذاها، دریایی و
با عطر و طعم کم‌نظیری هستند که خیلی مورد خوشایند گردشگران قرار می‌گیرند. این
استان که بیشترین مرز آبی را با خلیج فارس دارد، در فرهنگ غذایی خود غذاهای مغذی و
خوش‌طعمی را جای داده که معمولا هر کسی آنها را چاشت می‌کند، مزه غذاها در
وجودشان ماندگار می‌شود؛ غذاهای تند و تیز و گاه ترش!
طبیعی است این استان با تمرکز بر گردشگری غذا در کنار انواع
دیگر گردشگری مثل گردشگری صنعتی، گردشگری کشاورزی، گردشگری دریایی، اکوتوریسم،
گردشگری فرهنگی و… می‌تواند ضمن رسیدن به توسعه پایدار و معرفی فرهنگ غذایی خود،
فضای بیشتری را برای اشتغالزایی در جوامع محلی به‌خصوص جوامع روستایی این اقلیم
فراهم و به درآمدزایی این جوامع کمک شایانی کند.
در این میان، یک کارشناس گردشگری درباره نقش گردشگری غذا در
درآمدزایی و اقتصاد گردشگری استان به بامداد جنوب گفت: با توجه به اینکه یک سوم
هزینه سفر یک گردشگر را غذا تشکیل می‌دهد، بی‌شک گردشگری غذا سهم قابل‌توجهی را در
درآمدزایی جوامع محلی استان ایفا می‌کند. خوشبختانه غذاهایی که در این منطقه پخت
می‌شود تمام پتانسیل‌های لازم را برای جذب گردشگران دارد؛ چراکه هم از مواد اولیه
مغذی تهیه می‌شوند و هم عطر و طعم و بو و ظاهر خیلی خوبی دارند که این‌ها همش مزیت
هستند و می‌توان به کمک آن، این نوع گردشگری را در استان پر و بال داد.
عماد شیرویس در ادامه با بیان اینکه همان‌طور که اطلاع
دارید غذا در گردشگری خوراک در جهان سهم 200 میلیارددلاری دارد که این رقم می‌تواند
به هر اقتصادی تحرک بدهد، از این‌رو در بسیاری از کشورهای جهان نظیر فرانسه، ژاپن،
ترکیه، مکزیک، تایلند، چین، ویتنام و… گردشگری غذا نقش پررنگی را در ارزآوری این
کشورها ایفا می‌کند. شوربختانه کشور ما با توجه به اینکه از تنوع بالای غذاهای
خوشمزه و مقوی برخوردار است؛ اما به‌دلیل تعریف نشدن سازوکار مشخصی برای رونق
گردشگری خوراک، این نوع گردشگری همچنان ناشناخته مانده است.
وی با تاکید بر اینکه این در حالی است که کشورهایی چون
فرانسه و ژاپن با استفاده از گاسترونومی (علم ارتباط بین غذا و فرهنگ) توانسته در
حوزه گردشگری غذا پیشتاز باشند، تصریح کرد: چراکه غذاهای بومی، بهترین راه درک میراث
و فرهنگ ناملموس یک ملت هستند؛ از دید کارشناسان گردشگری، گردشگری غذا یک زبان
مشترک است که مانند هر زبان دیگری برای ارتباط، اشتراک در احساسات، عواطف و هیجان
به کار گرفته می‌شوند.
این کارشناس گردشگری با تاکید بر اینکه استان بوشهر با
استفاده از فرهنگ غذایی این منطقه می‌تواند به پویاسازی جوامع محلی به‌ویژه
روستایی برسد، تاکید کرد: فرهنگ غذایی استان از شمال تا جنوب سرشار از غذاهای
جورواجور و خوشمزه است که برخی از آنها فقط در این استان فقط طبخ و پخت می‌شود.
بدون اغراق، این فرهنگ غذایی توان جذب هر ذائقه‌ای را دارد، چون مملو از غذاهایی
کاملا ارگانیک و با طعم‌های منحصربه‌فرد است که خواه ناخواه نگاه هر گردشگری را به
خود جذب می‌کند؛ بیشتر این غذاها از ظاهر زیبایی هم برخوردارند.
شیرویس در ادامه غذاهای دریایی را در فرهنگ غذایی استان، غذای
غالب دانست و افزود: به‌دلیل مجاورت بیشتر شهرهای استان با دریا، بیشتر غذاهایی
محلی این منطقه، از سفره پربرکت خلیج فارس تغذیه می‌شود. در این میان، ماهی گل‌سرسبد
سفره‌های غذایی مردمان بوشهر است که به‌شکل و طعم‌های مختلفی طبخ می‌شود. مهم‌ترین
غذاهایی که با ماهی پخت می‌شود می‌توان به ماهی سرخ‌کرده، ماهی سوخاری، ماهی شکم‌پر،
ته‌انداز، لخ‌لخ، مجبوس، قلیه‌ماهی، اُوزردو (شبیه به قلیه است ولی بدون تمر.
چاشنی این غذا که در مناطق شمالی استان طبخ می‌شود، لیمو عمانی است)، ماهی تنوری،
ماهی کباب، دوپیازه ماهی شور (ماهی که تو حلب با نمک زیاد خیسانده شده)، قلیه او
مُهی شور (این غذا هم بیشتر در مناطق شمالی با ماهی شور درست می‌شود که در گناوه و
دیلم به آن «او مُهی سورو» گفته می‌شود)، حشینه، شله ماهی (آش ماهی) و… اشاره کرد.
وی با اشاره به اینکه همه ماهی‌های جنوب خوشمزه هستند، گفت:
ولی یک‌سری ماهی داریم که طعم لذیذتری دارند و مهم‌ترین آنها شامل ماهی حامور،
سرخو، حمام (کبوتر دریا)، حلوا سفید، شوریده، سنگ‌سر، صبور، خارو و شیر می‌شود که
برخی از آنها خاص غذاهای ویژه‌ای هستند.
شیرویس، سپس «میگو» را دومین آبزی دانست که سهم بسزایی را
در فرهنگ غذایی بوشهر دارد و در این باره توضیح داد: میگو که خود یک منبع مغذی
است، مواد اولیه خوارکی‌های خوشمزه‌ای است که در بوشهر طبخ می‌شوند. مهم‌ترین
غذاهایی که با میگو در این استان پخته می‌شود، می‌توان به دوپیازه میگو، میگو
سوخاری، قلیه میگو، کوکوی میگو، دمپخت میگو، میگوی خشک و… اشاره کرد که تک تک
این غذاها که اغلب با سبزی‌های معطر و سیر و پیاز و فلفل و ادویه‌های تند طبخ می‌شوند،
از طعم لذیذی برخوردارند. این غذاها چنان لذیذ و خوشمزه هستند که هر گردشگری را به
خود جذب می‌کنند.
این کارشناس گردشگری در بخش دیگری از توضیحات خود به برخی
از غذاهای محلی غیردریایی این خطه اشاره و تصریح کرد: این استان به‌دلیل اینکه
اقوام مختلفی اعم از عرب، ترک، لر و فارس را در خود جای داده، از فرهنگ غذایی شگفت‌انگیزی
برخوردار است؛ چراکه هر کدام از این اقوام، غذاهای محلی خاص خود را دارند که با
لبنیات، گوشت، مرغ، غلات و خرما ساخته می‌شوند. از مهم‌ترین غذاهای محلی غیردریایی
این منطقه می‌توان به «لَلَک یا گِونه»، «شله خرمایی»، «رشته تپونک»، «رشته پلو»،
«آش ماست»، «کشک‌دو یا اُوکشک»، «یتمیچه»، «عدس»، «نخود»، «فلافل»، «سمبوسه»، «آلو
دوپیازه (سیب‌زمینی)»، «او خاگ (اشکنه»، «دمپخت لَلَک» و… نام برد که هر کدام از
مزه خاص و خوشمزه‌ای برخوردارند.
وی با تاکید بر اینکه تقریبا همه این غذاها قابلیت طبخ در
رستوران‌ها را دارند، یادآور شد: به‌شرطی که با طرز و شیوه سنتی خود پخت شوند، می‌توانند
برای گردشگران خوردنی و خوشایند باشند. طبیعتا ارائه غذاهای محلی بوشهری در سفره‌خانه‌ها،
بومگردی‌ها و رستوران‌ها باید طوری باشد که این مکان‌ها را به خاطر کیفیت خوب
غذایشان به یک جاذبه گردشگری تبدیل کند.
شیرویس بر این باور است با اینکه فرهنگ غذایی استان بوشهر،
یک فرهنگ غنی و خوشمزه است اما آن‌گونه که باید، این غذاها به گردشگران شناسانده
نشده‌اند و این ضعف برمی‌گردد به اینکه منوی اغلب رستوران‌ها مملو از غذاهای
غیربومی است یا غذاهای بومی موجود در منو با آن کیفیت واقعی خود در کمتر رستورانی
طبخ می‌شود. طبیعی است که پخت غذای دریایی به مهارت زیادی نیاز دارد، چون آبزیان
بوی زخمی دارند، تازگی ماهی و میگو اولین مولفه‌ای است که باید در تهیه غذاهایی
دریایی لحاظ شود. همچنین باید یک آشپز زبده و کاربلد وجود داشته باشد تا بداند با
کدام ادویه و به چه شیوه‌ای آن را عمل بیاورد تا به یک غذای لذیذ برای گردشگران
درآید و مورد پسند ذائقه آنها واقع شود.
این کارشناس گردشگری، ایجاد خیابان‌های غذا را در شهرهای
گردشگرپذیر استان، راهکاری راهگشا برای رونق گردشگری غذا در استان معرفی کرد و
افزود: این مهم همچنان در استان نادیده گرفته شده، هرچند در این دوره اداره‌کل
میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان به‌دنبال مقدمهچینی برای راه‌اندازی گذر یا
خیابان غذا در شهرهای بوشهر، گناوه و کنگان است؛ اما برای ایجاد آن، قطعا نیاز است
که شهرداری‌ها هم پای کار بیایند تا بتوان با راه‌اندازی خیابان غذا، هم فرهنگ
غذایی این منطقه را به خوبی معرفی کرد و هم فرصت بیشتری برای درآمدزایی و اشتغالزایی
با استفاده از این نوع گردشگری در نقاط مستعد استان ایجاد شود.
شیرویس در خصوص اهمیت راه‌اندازی خیابان غذا در معرفی رسم و
رسوم و فرهنگ غذایی تاکید کرد: در این فضا، گردشگر و رهگذر تنها یک غذا را چاشت
نمی‌کند؛ بلکه در دل این لقمه‌ها و ظرف‌های غذا، الگوی غذایی ملت‌ها، تاریخ‌شان و
راه و رسم برقراری ارتباطات اجتماعی آنها پنهان شده؛ چون این‌جا غذاهای خیابانی چیزی
فراتر از ترکیب چند ماده اولیه هستند. خیابان غذا در هر گوشه از جهان، الگوی
اقتصادی جوامع و فرهنگ غذایی آنها را فاش می‌کند. از همین رو، فرهنگ فروش و ارائه
غذا در خیابان‌های بسیاری از کشورهای جهان سابقه طولانی دارد و به نوعی می‌توان
گفت، هر غذای خیابانی و هر استریت‌فود، علاوه بر اینکه راهی برای امرار معاش بخشی
از افراد جامعه است؛ از بعد فرهنگی نیز منعکس‌کننده فرهنگ محلی و سنتی آن کشور
است.
source